De economie volgens Varoufakis

Al langere tijd ben ik bezig in het boek Debunking Economics, van Steve Keen, maar ben daar nog niet doorheen gekomen. Debunking Economics is een boek dat de economiewetenschap als farce ontleedt. Keen prijst een ander boek van Varoufakis aan - de globale Minotaurus (de echte oorsprong van de financiële crisis), en beiden kennen elkaar dus, van onder andere gedeelde onderwijs-activiteiten in Australië. Ik vond dit boek en het leek me een aardige inleiding alvorens de aanklacht tegen de EU (Adults in the Room) te lezen. De echte titel, μιλώντας στην κόρη μου υα την ικονομία is met mijn dochter praten over de economie zo leerde ik via google translate, is anders dan de Nederlandse vertaling, het neutrale is ervan af gehaald door de Nederlandse uitgever.

Het is niet zo maar een gesprek. Varoufakis doet op een speelse manier wat Keen voor een wetenschappelijker publiek doet: de economiewetenschap in diskrediet brengen, omdat je dan niet de echte dingen leert.

In het voorwoord schrijft hij over de periode voor de introductie van de euro en dat de economieën naar elkaar toe groeiden, en sinds de munt er is gekomen alleen maar van elkaar af bewegen. Maar voegt hij er aan toe dat dit boek geen hetze tegen Europa is. Maar op het eind kan hij het toch niet laten om te schrijven: ... en je zult de bedrieglijke leugen leven die iedereen leeft die gelooft wat de economische handboeken, de "serieuze" economische analisten, de Europese Commissie en de succesvolle reclamemensen zeggen.

Waarom is er zoveel ongelijkheid, heet het eerste hoofdstuk en zet daarmee de toon van het verhaal. Waarom zijn de aboriginals - Varoufakis woont in Australië - Engeland niet binnengevallen? is de eerste zin en het antwoord geeft hij via de uitleg van Jared Diamond die de meeste mensen wel kennen. Markten zijn de oorsprong van het economische kwaad. Die ontstonden door de overgang naar de agrarische samenlevingen waarin het mogelijk werd om goederen op te slaan, iets dat bij jacht en visserij niet mogelijk was geweest. Door de toepassing van technologie en de productie van de landbouw kwam er voor het eerst in het menselijk leven een overschot. "Het eerste basisgegeven van een echte economie." Als oorzaak van dit alles kwam er het schrift en hierna volgde de uitvinding van het geld. Aansluitend kwamen de markten tot stand, waarbij het nodig was om te produceren. Ook legt hij uit wat krediet is van credere, geloven en vertrouwen en de ontwikkeling van de staat die het vertrouwen waarborgt en "over de dood van de heerser heen reikt en die mensen het vertrouwen geeft dat ze te zijner tijd het deel van het overschot dat hun toekomt ook werkelijk zullen krijgen."

Voor het beantwoorden van de eerst gestelde vraag is deze kennis niet nodig, omdat de aboriginals heel eenvoudig gezegd, de biochemische wapens er wel voor zorgde dat deze uitstierven. Hij doelt hierop de virusepidemieën die de westerlingen met zich mee brachten... Het lot van Afrika wordt ook in een paragraaf uitgelegd, en dat kwam door de verticale ligging waardoor verschillende klimaten (in tegenstelling tot het horizontale Azië) niet tot schaalproductie kon leiden... "Om die overschotten voortdurend te laten groeien moesten macht en dus ook rijkdom sterk geconcentreerd worden in de handen van weinigen... Om het eenvoudig te zeggen: het is veel gemakkelijker om een miljoen euro te verdienen als je al vele miljoenen euro bezit... Vaak zelfs zie je dat de weinige rijken in de armsten landen veel rijker zijn dan de vele rijken in rijkere staten."

Op dit moment aangekomen denk ik: ja dat laatste is Griekenland. Maar daar zegt hij dan niets over. Geen enkele impliciete of expliciete kritiek over zijn geboorteland. Jammer, want hij heeft het wel op de EU.

Ik las het boek uit en er staan zeker leuke verhalen in, zoals dat over de rol van sigaretten in concentratiekampen (echt gebeurd) en over bloeddonaties, dat wanneer je daar geld voor gaat geven er minder bloed gedoneerd wordt. Of het verhaal over de bitcoin, heel eenvoudig en resoluut, want hij vertelt dat door het ontbreken van een centrale custodian, die door de overheid zou kunnen ingevuld worden, het systeem niet werkt. Miljoenen bitcoins kunnen zomaar gestolen worden. Maar ik ken het verhaal van de film de Matrix niet en ken dus ook niet de rode en blauwe pil waar hij zijn verhaal mee afsluit. Neem de rode pil (of was het de blauwe?) en  en je zult de bedrieglijke leugen leven... (zie boven)

Praten met mijn dochter, heet het boek dus en qua inhoud zijn er zeker punten waar hij bijvoorbeeld over markten en ruilwaarden versus belevingswaarden, hij laat zien wat een probleem van onze samenleving is. Maar het is vooral de stijl en de eerder genoemde stijlbreuk (over de Europese Commissie) dat het verhaal zo ongeloofwaardig overkomt. En dat komt omdat hij inhoudelijk teveel weglaat. De vorm zoals de wereld van Sofie die op een kinderlijk eenvoudige manier over filosofie

verklaart beslaat ca. vijfhonderd pagina's. Varoufakis wil dat met iets meer dan honderd ook doen, en dus moet hij plakken en knippen om dat voor elkaar te krijgen en het resultaat is dat het net niet lukt, want op het eind komen we nieuwe elementen in het verhaal, zoals de macht van marketing. Wat overblijft is een beetje de wereld van Sofie, gecombineerd met the undercover economist.

--
2015/07/speltheorie-in-de-praktijk-eu