Eenzaamheid (Michael Harris)
Michael Harris is een Canadese journalist. Zonder dat feit te kennen begon ik aan het boek, Solitude. Toch kwam ik er al snel achter of kreeg ik het gevoel dat de prachtige titel van het boek, nauwelijks de lading dekte. Eén van de hoofdstukken in het begin behandelt wel de voordelen van alleen zijn en afzondering vinden van de massa, waar dan vooral creativiteit het voordeel van krijgt. De beste ideeën namelijk, worden in aller eenzaamheid ontdekt en niet in een groepsproces. Het begrip brainstorming ben ik niet tegengekomen, mediteren ook niet, op een plek in het begin refereert de schrijver even aan Boeddha, maar niet aan de trend dat zoveel mensen rust proberen te zoeken in de dagelijkse hectiek d.m.v. mindfulness of mediteren.
Waarom schrijft hij dan zo'n boek, dat veel meer gaat over hoe men overleeft in een "connected world?" Dat lijkt veel meer het doel. De journalist heeft eerder een boek geschreven over dit thema, the End of Absence: Reclaiming What We've Lost
in a World of Constant Connection. En de vraag die hier dan ook weer speelt is hoe straks, wanneer miljoenen apparaten ook nog een aangesloten worden (IoT) men ooit nog echt los komt. Zo behandelt hij in het boek de rol van routeplanners en hoe deze onze autonomie verstoren en ons gevoel van ruimte in de war schoppen. Of hoe ons lezen door de technologie verandert. De natuur geeft ons rust, en er schijnt zo
iets te zijn als een nature deficit disorder. En in het laatste hoofdstuk –
geïnspireerd door een schrijver wiens boek hij gelezen heeft "Walden," van Henry
David Thoreau verblijft hij een week in een hut in de Canadese bossen. Afvinken die actie, zo lijkt het.
Twee boekreferenties hebben hem (dus) duidelijk geïnspireerd. Een week terugtrekken in een hut in de bossen komt van een idee van Thoreau, en een andere boek dat veel indruk op hem gemaakt heeft kent dezelfde titel, "Solitude: A Return to the Self" van Anthony Storr. In een passage haalt hij Storr aan die de bevinding brengt dat ook muziek niet meer uit ons leven is weg te denken. Zelfs in de lift klinkt er tegenwoordig muziek. Waar is de stilte nog?
Ook al blijkt de auteur geen autoriteit op het gebied van eenzaamheid, toch zijn juist de referenties in het boek opmerkelijk en de moeite waard. Ik heb hierbij een korte bloemlezing gemaakt.
- Social Brain, Distributed Mind (een boek van Robin Dunbar, Amazon), bekend van de social brain hypothesis, dat de omvang van het menselijke brein groeide met de omvang van onze relaties: om meer relaties te hebben zijn grotere hersenen nodig.
- Hooked on Facebook (Roselyn Lee-Won, Leo Herzog, Park Sung Gwan). Een stelling dat ongecontroleerd facebook gebruik leidt tot slechtere schoolprestaties, fysieke en psychologische gezondheid.
- On human nature (boek van E.O. Wilson, Amazon). brengt het begrip Eusocial dat eigen is aan mensen: het opofferen van persoonlijke interesse ten gunste van de groep.
- The call of solitude. Alone time in a world of attachment. (boek van Esther Buchholz, Amazon). De stelling dat vooral kinderen alleen moeten zijn om zelf te kunnen leren en zich te kunnen ontwikkelen, zonder leren ze geen autonomie.
- Walden. (Boek van eerder genoemde Henry David Thoreau, Amazon)
- Bowling alone (Robert Putnam, Amazon). In dit boek legt de schrijver uit dat onze cultuur steeds minder organisaties betreft waar mensen bij aangesloten zijn. We are bowling alone en we bouwen daardoor volgens de auteur minder sociaal kapitaal op.
- Een artikel van Christopher R. Long and James R. Averill, getiteld Solitude: An Exploration of Benefits of Being Alone. Dit verhaal gaat over het feit dat alleen-zijn weinig onderzocht is door psychologen omdat solitude in tegenstelling tot alleen-zijn (de vertaling van solitude is hierbij nogal belangrijk) een positieve staat is.
- Prisons we choose to live inside (een boek van Doris Lessing, Amazon). Lessing's thesis is that modern humans are prone to acting out our atavistic hard-wired primitive barbarism in the form of all sorts of mass hysteria and herd behaviours, from war and racist lynchings to soccer fan and Antifa riots and all the kinds of hateful stuff we're seeing in our society today often in the name of the greater good.
- Een bekende test van Solomon Asch, die bewijst dat mensen binnen groepen irrationele beslissingen kunnen nemen, puur omdat ze anderen volgen (en in de test opzettelijk liegen om te zien wat het effect is: men geloof het tegen beter weten in).
- The wisdom of the crowds. Why the Many Are Smarter Than the Few and How Collective Wisdom Shapes Business, Economies, Societies and Nations (boek van James Surowiecki). About the aggregation of information in groups, resulting in decisions that, he argues, are often better than could have been made by any single member of the group. "Under the right circumstances, groups are remarkably intelligent, and are often smarter than the smartest people in them." To support this almost counter-intuitive proposition, Surowiecki explores problems involving cognition (we're all trying to identify a correct answer), coordination (we need to synchronize our individual activities with others) and cooperation (we have to act together despite our self-interest). His rubric, then, covers a range of problems, including driving in traffic, competing on TV game shows, maximizing stock market performance, voting for political candidates, navigating busy sidewalks, tracking SARS and designing Internet search engines like Google. If four basic conditions are met, a crowd's "collective intelligence" will produce better outcomes than a small group of experts, Surowiecki says, even if members of the crowd don't know all the facts or choose, individually, to act irrationally. "Wise crowds" need (1) diversity of opinion; (2) independence of members from one another; (3) decentralization; and (4) a good method for aggregating opinions. ... He offers a great introduction to applied behavioral economics and game theory.
- Last child in the woods (een boek van Richard Louv, Amazon). Het belang van natuur voor de ontwikkeling van een kind.
- Much Depends on Dinner: The Extraordinary History and Mythology, Allure and Obsessions, Perils and Taboos of an Ordinary Meal. (Een boek van Margaret Visser, Amazon) ... Rice is not just rice, it’s the story of political organization. Corn is not just corn; it’s the rise of industrial food.
- Als laatste, Pride and Prejudice, Jane Austen. Het verhaal van Elizabeth Bennet die solitait op pad gaat door de natuur wanneer ze zich door de maatschappij in de hoek gedreven voelt.
-- update 6 november 2022. De vertaling van haar boek in het Spaans zorgt ervoor dat Marjan Bouwmeester (pseudoniem voor Marjan Slob) aandacht krijgt.
“De angst voor eenzaamheid kan gepolitiseerd en gemanipuleerd worden”
De Nederlandse filosoof onderzoekt een van de gevoelens die ons het meest achtervolgen. We raken ons allemaal wel eens aan. beter voorbereid zijn Marjan Bouwmeester is niet de eerste filosoof die geïnteresseerd is in eenzaamheid. Door de eeuwen heen zijn er veel geweest en in The Empty Sky (Siruela) citeert de Nederlandse denker (Giessenburg, 58 jaar oud) er verschillende, waaronder Blaise Pascal en Simone de Beauvoir, die de titel inspireerden van dit boek gewijd aan een kwestie die is ook in toenemende mate een punt van zorg voor samenlevingen en regeringen. Voor Bouwmeester veranderde opsluiting zijn manier om eenzaamheid te begrijpen niet, maar het stelde haar in staat om zich te verdiepen in het verschil tussen alleen zijn, het Engelse Solitude, en Loneliness. ...
Reacties