In gesprek met ... Markus Gabriel

 Een naam die ik niet eerder had gehoord. Mijn zoektocht in de wereld van de filosofie is toch al enige tijd geleden begonnen. En steeds duikt er weer een nieuwe naam op. Of elk ander moment krijgt een bepaalde filosoof aandacht vanuit de media? Is het nu meer tijd voor Gabriel?

De highlight is dat hij een glas champagne dronk op de dag dat "Musk Twitter vernielde." Ik vraag me af welke dag dat was, die van de komst van x?

Gabriel is - volgens de krant El Pais  waar ik dit uit destilleer - een opkomende ster in filosofen-land. Hij vecht tegen fake news en estridencies (even opzoeken: "krachtig en luidsprekend" - of in productieve termen, [de macht van het] omroepen / verkopen ...) en parallelle werkelijkheden. Hij is aanhanger van het Nieuw Realisme en dat is een stroming die meent dat de realiteit onafhankelijk is van de sociale menselijke constructies (1980) en hij meent dat de sociale netwerken doen verzakken in een wereld waar werkelijkheid en fictie niet te onderscheiden zijn, en roept op om een nieuw sociaal netwerk te bouwen: Agora waar men echt ideeën kan uitwisselen. "X is een zombie van twitter, dat niet meer bestaat." 

Hij verdedigt de stelling dat leiders [leiderschap is dus iets wat zowel tot positieve als negatieve resultaten kan leiden] zoals Trump, Musk en Poetin [toe maar] geen ideologieën verdedigen maar interesses.

Gabriel toont een groot enthousiasme en straalt veel energie uit in het gesprek, en spreekt vlot Spaans als een van de negen talen die hij beheerst. Hij is overtuigd dat de filosofie de wereld moet helpen herstellen (hercomponeren) op basis van samenwerking en ethiek net zoals Montesquieu, Rousseau of Kant de basis van de rechtsstaat verzorgden. Hij werd geboren in Remagen [Rijnland Palts] in 1980, doceert in Bonn en het Nieuwe Realisme propageert hij in zijn boek, waarom de wereld niet bestaat (2015). In Spanje komt het gesprek tot stand omdat hij daar een lezing gaf.

Vraag: we leven in een confuse wereld van leugen en realiteit, hoe definieer je het heden?

Hij ziet een soort Matrix waar feit (realiteit) en fictie moeilijk van elkaar te onderscheiden zijn. [Is de matrix basis voor hoe social media bedrijven de wereld gingen veranderen, vraag ik me af, of is dat iets van toeval, dat deze metafoor gebruikt wordt?] Meningen worden gebaseerd op clicks in de digitale cultuur. We kunnen verschillend denken over een film van Almodovar, maar niet over de realiteit want die is of waar of vals. En internet biedt hier een hybride [ook zo'n modern woord] van.

V: Het lijkt dat we de waarheid als ook het zoeken ernaar hebben opgegeven, wanneer Trump en Musk dialogeren en het publiek onverschillig staat tegenover de leugens in dat discours.

MG: Zo is het. Merkel had gelijk wanneer ze zei dat we in een postfeiten-wereld leven. Mensen die Trump of Musk volgen laat het koud of iets waar is. De filosoof [hij refereert aan collega's hoort dat erbij?] Harry Frankfurt ziet dat als Bullshit (manipulatie). Ik noem het postmoderniteit, maar ik ben ook optimist en denk dat deze Bullshit politiek ten eind komt. De verkiezingen zijn hiervoor belangrijk als ook de oorlog in Oekraïne, want ook het Poetisme is een vorm van post-feitelijkheid: vals en absurd en niets te maken met de waarheid [Pravda voeg ik even toe]. De oorlog bepaalt hoede waarde van de waarheid.

V: Is er achter de woorden van Trump geen doctrine?

Precies, Nee. Nu zijn er interesses. En die zijn erg banaal. Een farse van het marxisme. Want daar in die Marxistische analyse zag je nog in dat ideologische debat een relatie tussen woorden en interesses, terwijl Musk en Trump praten over winst: Neoliberalisme zonder doctrine want het is geen eens Milton Friedman of Kayek en soms zijn de belangen crimineel zoals bij Trump, dat een soort van Soprona-stijl (Ss) is. In Rusland praten we over fossiele belangen, omdat het een oorlog is tegen de transformatie van de energiewereld naar ecologie van de Europese economie. Er is dus geen doctrine als toekomst visie.

V: Net zoals bij Hitler?

Exact of bij Mao, En bij Xi zie je ook pure charlatanie. Pure woorden zonder geloofwaardigheid voeg ik toe.

V: kan dat gevaarlijk zijn? 

Ja, want het is onvoorspelbaar. Bij Hitler of Franco zat er een idee achter een nefaste strategie weliswaar maar begrijpelijk. Niemand weet wat Poetin wil. Jean Baudrilliard beschreef een wereld waar de waarheid geen enkele waarde heeft en sprak over een perfecte misdaad en daar lijkt dit op en dat is gevaarlijk.

V: Heeft internet een [generatie] maatschappij van analfabeten opgeleverd?

Deels. Want het internet [AI] helpt bij het vinden van informatie en kennis ,maar inter-ligencia is ook het lezen tussen de regels door. Het begrijpen van complexe boodschappen, het ontcijferen van een schilderij van Velazques. En in die dimensie worden we alfabeet. Het internet met AI maakt intelligentie stereotype en simplificeert de diversiteit, zorgt voor oplossingen  die eenvoudig zijn, maar niet in een wijdere betekenis.

V: Is die bewustheid van die laatste vorm er in AI?

Nul in die tweede geval. Historische problemen, politiek is zeer complex. Kahneman stelt dat AI wel beter ^rechtvaardiger] kan oordelen dan een rechter maar voor vooruitgang is het nodig dat falsifieerbare oordelen door menselijke handeling die dit recht kan zetten. De oncorrigeerbaarheid (herstelbaarheid van AI, haar perfectie is gelijk haar grootste imperfectie. Deze nieuwe vorm van wetenschap produceert een nieuwe vorm van onwetendheid.

V: Do no harm [mijn woorden] geldt dat voor de sociale netwerken?

Nee volgens mij. Musk heeft twitter vernietigd zonder het te weten met X. omdat er altijd terroristen, antisemieten of fascisten aan het woord kwamen die de informatie manipuleerden. Er waren altijd Russische bots[!]

V: Waarom spreek je in het verleden? Is dit verleden tijd?

Ik denk het van wel. X is een zombie van twitter, Facebook is verleden tijd. En ook TikTok en Instagram geven niet (om) de waarheid.

V: Waarom hebben we Agora nodig of een nieuwe realisme?

Omdat Kant, of Nietzsche en (andere) postmoderne denkers dachten dat de werkelijkheid onkenbaar was. en daarom bouwden ze een visie die van het denken die los van de werkelijkheid stond. en dat zorgde voor politieke schade voor de mensheid omdat ze een publieke plaats creëert van pure wedijver: competitie in plaats van samenwerken. En de samenleving van nu heeft COHESIE nodig. Voor de industriële revolutie (en daarna) werkte dit, maar nu zegt de socioloog Luhmann heeft we een verschil van inzicht zonder een visie van het goed dat ons verbindt. Dat nieuwe realisme zorgt hiervoor. Dat er meer dan twee genders zijn gekomen is een realiteit, het veranderende klimaat ook. Daar is de klassenstrijd zinloos voor en hebben we samenwerking nodig om die realiteit tegemoet te komen.

V: De wetenschap ontwikkelt zich sneller dan de ethiek?

Hier geeft hij een kort overzicht van de ontwikkeling van de maatschappij en de techniek: de Franse revolutie werkte aan de hand van een nieuw paradigma. Met Montesquieu en Rousseau kwam de moderne rechtstaat, en met Kant het internationale recht, maar de industriële revolutie en de technische wetenschappelijk ontwikkeling gaven wel hoop op een morele vooruitgang maar dat bleek een illusie. Nu hebben we die technisch wetenschappelijke vooruitgang maar morele stilstand [mijn woorden, vooral in Rusland] Ook Ai is hier product van technische wetenschappelijk vooruitgang, maar moreel. Nul. (Derek Parfit stelt dat de ethische vooruitgang op het niveau van Copernicus en Galileo staat)

V: nu gaat Europa achteruit, en sluit de grenzen. 

Merkel nam destijds een morele beslissing en opende de grenzen [die nu dus sluiten] dat was een morele beslissingen en geen [koud] gecalculeerde. Economie en het goede ging daarin samen. [vraagteken, wel interessant deze visie]. In de nieuwe realiteit moeten filosofie en wetenschap [weer] samen opgaan [maar hoe kan dat wanneer de  ene in een tijd van vier eeuwen terug gebleven is?]. De nieuwe verlichting. Alles wat ik tot nu toe bedacht heeft iets "nieuws", nieuwe verlichting nieuwe realiteit neo-extencialisme. en dus zeggen mijn studenten dat mijn filosofie van het novisme is. Wat we nodig hebben is iets tussen die bestaande extremen van links en rechts. Er is geen centrum en ook geen periferie. De grote uitdaging voor de filosofie is die van het "tussen." [brugfunctie]

V: wat is onze Zeitgeist?

[toch] morele progressie. Paradoxaal genoeg. Maar [V:] dat is een ambitie, geen realiteit. Maar toch ook, antwoord MG want we vechten tegen bedreigingen zoals die van Trump en Poetin, Ai en klimaatverandering. We worden bedreigd en we hebben [minder] angst want de motor van het vooruitgang is moreel.

V: Peter Sloterdijk zegt dat de motor van de progressie Woede is.

Daar ben ik het niet mee eens. Absoluut niet. De motor van de vooruitgang is het goede, liefde. Wanhoop of woede is de expressie van de wanhopigen. Woede of oorlog is een liefde die niet werkt. Bijvoorbeeld: Poetin houdt van Europa. Hij houdt van Europa en sprak twintig jaar geleden voor het Duitse parlament over een nieuwe veiligheid al waren het maar 10 minuten van zijn leven. Nu is Poetin echt slecht net als Netanyahu.

Maar [V:] hoe kan het extreme rechts opkomen met de nazisme in ons geheugen? Omdat het een visie van het goede formuleert. Foutief weliswaar. De visie van Le Pen is Frankrijk. Maar de realiteit is dat het moslim is. Hij biedt een karikatuur van het goede. en links biedt enkel een compromis. Macron of Schulz bieden een kansloos (ik) compromis. en dat is niet genoeg als visie. Ik geloof niet dat xenofobie, racisme of  vrouwenhaat grote thema's zijn maar dat het cultureel is. Men is bang om dat te verliezen dat er nooit was.

Het interview sluit af met een vraag over identiteit, waarom MG zegt dat een gesloten systeem van identiteit niet werk dat is een conceptuele regressie... (bron: Berna Gonzalez Harbour, El Pais, 21 september 2024)

--