Geschiedenis van het Westland

Niet De, maar gewoon Geschiedenis. Een Geschiedenis? Ik werd positief verrast door dit boek, waar ik niet elk detail heb gelezen, sommige genealogische beschrijven heb ik overgeslagen en soms moest ik dan terugzoekend, wanneer ik de draad leek te verliezen.

De auteur is iemand die en van Feiten houdt en daarmee goede verhalen kan vertellen. Hij opent het boek dat deze ambitie er al langer was, en dat zijn familie uit Delft naar het Westland was getrokken in het verleden... 

Of geschiedenis belangrijk is, weet ik niet, maar het is leerzaam. Zonder direct praktisch nut - daarvoor is het boek ook niet bedoeld - geeft het veel stof om over na te denken. Hoe stedenbouw werkt, en cultuur, zo begint het boek bijvoorbeeld met de beschrijving van het gebied waar de landbouw stopt en de tuinbouw begint. En dat er "randgevallen" zijn (zoals De Lier). Het Westland krijgt er een belangrijk werk bij want al lezend begrijp ik dat het qua aandacht wat achtergesteld is geweest. Een verklaring kan zijn dat het "geen bestuurlijke entiteit" was, maar gewoon een "streek."

Via de geschiedenis van het Westland komt de lezer in aanraking met de hele Nederlandse (te beginnen met Hollandse) geschiedenis.

Vanuit het boek is een heuse encyclopedie van professies samen te stellen, 

In die geschiedenis lees je o.a. de ontwikkeling van de omgeving, bv dat Loosduinen nadat het bij Den Haag werd gevoegd, al haar tuinbouw langzamerhand begon te verliezen, net zoals regio's nu ook een andere bestemming kunnen krijgen. Daarnaast  zijn er allerlei details, over ambachten, zoals Delflandse ambachten en de bestuurlijke ambachten. Of krijg je als lezer inzicht in zaken die impliciet wel herkenbaar zijn, b.v. dat Delft veel meer de stad was van regenten, terwijl Den Haag de thuisbasis voor de juristen was. Elk hoofdstuk heeft zijn eigen literatuurlijst.

De geschiedenis begint al in de Romeinse tijd met o.a. de Cananefaten waarin infrastructurele werken werden aangebracht die later van grote economische betekenis bleken.  Na het vertrek van deze bevolking veranderde de natuur in een meer bosrijke omgeving. Toen kwamen de Franken (als erfgenamen van de Romeinen) en de Friezen. De eerste introduceerde het leenstelsel dat terug te voeren in tot de middeleeuwen. Niet alleen infrastructuur krijgt aandacht maar ook architectuur zoals ringwallen. De auteur gaat erg in op details van namen en plaatsen. De etymologie van Naaldwijk b.v. of Quijns Heul (Kwintsheul) vooral interessant voor de lezer uit die regio natuurlijk, de doelgroep. Of Holland, dat de auteur tot "Houtland" weet te achterhalen, een relatie die naar m.m. niet eerder gelegd is.

Dan komt de kerk en adel aan bod, waar deze laatste vaak eigenaren van de eerste waren. "Macht en bezig, waren in die tijd verbonden aan personen en niet aan instituties."

Willem van Oranje en de opstand tegen de Spanjaarden krijgt aandacht, omdat die ook in het Westland een relatie heeft gespeeld. De "Hoekse" (conservatieven) en de "Kabeljauwse" (liberalen) passeren de revue en ook de stellingen van Luther, waarvan de auteur doodleuk toevoegt dat deze waarschijnlijk niet aan de kerkdeur zelf opgehangen werden, maar...  Steeds komt de eigen visie van de auteur op het geheel door de tekst heen. Dat wekt bewondering - die man is een schrijvende encyclopedie - maar soms ook betwijfeling...

De humanisten zetten zich, net als Luther ook af tegen de misstanden in de katholieke kerk zonder daarmee te willen breken. Eerder wilden zij de kerkleer ombuigen in de richting van een algemene wijsbegeerte en moraalleer. 

Delft leer ik, was het katholieke missiecentrum van het westen, en dan begrijp ik waarom mijn grootvaders "oudkatholiek" waren en in delft gewoond hadden... Ook leerzaam: rederijker , als "beoefenaar van retorica." Je kan soms de bevindingen niet bijhouden, zoals: als het land in nood is, roept het volk om Oranje.  Dat zit tussen de passage over prinsgezinden en de patriotten.

Dan komt er een interventie van Pruisische troepen en het Franse leger in 1975. Ook komt de auteur tot de ontdekking dat zijn eigen voorvader een rol in de geschiedenis heeft gespeeld. Door de Franse invloed wordt de rechtspraak overgenomen en in1814 ontwerpt van Hogendorp de (nieuwe) grondwet waardoor Nederland centralistisch bestuurd gaat worden. Er komt een agrarische depressie - 1850 - 1913, en even later wordt de wortel van de moderne Rabobank zichtbaar in de actie van Wilhelm Raiffaisen die een spaar en voorschotbank opricht.

Dan, herinner ik me aan de vele fotos die in het boek voorkomen, dat de regio begon met de verbouwing van druiven!

In de oorlogsperiode krijgen we een andere les, in de katholieke organisatie (top down) versus de protestante manier van doen (bottom-up). Want de katholieke kerk stuurde van boven af. Uiteindelijk valt alles op zijn plaats. De eruditie is enorm; "Indië verloren, rampspoed geboren."

Ook krijgen de banken er van langs dat ze ten tijde van voorspoed meegenieten maar "niet thuis geven bij een crisis." dan komt de concurrentie o.a. uit Spanje (Mar de Plastico, voeg ik dan zelf even toe). En het eindigt met het Westland in de 21ste eeuw. Ook een hedendaagse belegger, zoals Martien van Winden met zijn maatschappij Hoofbosch kan zich terugvinden in het verhaal...

Het boek bevat vele scoops, zo van die dingen die je niet wist en verder misschien ook el onbekd waren. Heuze ontdekkingen. Bijvoorbeeld dat de broer van Anton Pieck, (al) "aan marketing deed." De affiche is van 1939:

Of het vak marketing dan al uitgevonden was, vraag ik me af. In het boek neemt de passage niet meer dan een paragraaf in beslag. Maar dat is er een om niet te missen...
 

Een bijzonder mooi (door de vele authentieke platen) en leerzaam boek.

-- (van dezelfde auteur):
2019/02/uit-balans (daar schrijft de auteur overigens al over het westland, en de tomaat (de waterbom) en hoe de trostomaat ontstaan is...

Nog wat feiten: