Zeven culturen, zeven boeken

 Om te wereld te begrijpen kan je de krant lezen. Maar dan leer de hoe de wereld van nu eruit ziet. Studeren is ook een optie, maar dat levert altijd een partieel beeld op. Dat kennis en begrip samen gaan is niet onlogisch. Maar waar vind je de meeste kennis in zo min mogelijk woorden. Waar is die kennis opgeslagen en hoe kunnen wij er in het heden aansluiting bij vinden? 

Dan kom je uit bij de literatuur. Lezen is wat mensen met elkaar verbindt. In boeken zijn de wijsheid van generaties opgesloten en in boeken leeft het verleden voort. Juist boeken die tijdloos zijn, laten zien hoe belangrijk het verleden is, of hij weinig uniek het heden is.

In Nederland kiest men in 2021 een woord als  #Prikspijt als het belangrijkste. Maar wie weet dat nog over 10 of 30 jaar? Hoe belangrijk is dat ene woord in de stroom woorden die in de eeuwen over de mensen uitgestord worden?

De mens is sterfelijk, maar hele groepen mensen laten hun ideeën achter, in wat je een culturele erfenis zou kunnen noemen.

Als gedachte experiment heb ik wat boeken geselecteerd waarin de cultuur en haar overlevering tot uiting komt. De lijst zou je verder kunnen uitwerken. Hij is persoonlijk, maar heeft ook wel universele kenmerken. Denk bij deze lijst aan volken en een boek dat voor hen (maar vooral, na hen) een grote rol gespeeld heeft. Ik denk dan hieraan:

• de Bijbel / het oude testament, als product van de Joodse cultuur.
• de Ilias (of Odysseus), als product van de Griekse cultuur
• de Goddelijke Komedie, als product van de Italiaanse cultuur
• Don Quichotte, als product van de Spaanse cultuur
• Dr. Faust, als product van de Duits-Pruisische cultuur
• Oorlog en Vrede, als product van de Russische cultuur
• Max Havelaar als product van de Nederlandse cultuur
• ...

Je zou deze lijst kunnen uitbreiden, en wijzigen. Ongetwijfeld kan een willekeurige voorbijganger met een andere lijst opkomen. Het is ook een typische Westerse visie op de wereld. Hoe dan ook je deze lijst gebruiken om aan te geven dat heel wat kennis opgesloten zit in slechts zeven boeken. De boeken zijn nog steeds actueel, nagenoeg iedereen kent ze of heeft van de werken gehoord. Maar ook, er zijn weinigen die als het puur om deze zeven boeken gaat, NIEMAND ze ALLEMAAL gelezen heeft.

Juist dit laatste idee intrigeert me. Als we het erover eens zijn dat dit standaard werken zijn in de wereldliteratuur, dat slechts zeven boeken niet iedereen gelezen heeft. We kennen een idee uit het boek, of een samenvatting, maar echt de details kennen we niet, of hebben we niet als kennis paraat. Geheugen speelt hierbij ook een rol. We lezen het nieuws dagelijks, maar slechts weinig daarvan blijft hangen. Puur door dat zelfde geheugen. Deze boeken echter blijven hun tijdloze waarde behouden, en leven voort in de (on)bewuste herinnering dan wel het leven van een groot deel van de wereld, of gewoon in Nederland war ik de lijst even opgesteld heb, bij wijze van spreken ...

Ook interessant is het idee, dat als iedere Nederlander wel al deze boeken zou hebben gelezen, niemand dezelfde mening dan wel samenvatting van die boeken zou kunnen maken. Over de interpretatie zal men het niet eens kunnen worden. Dat is op zich al inherent aan literatuur. Wat een verhaal nu precies betekent weet niemand. Of iedereen, maar wie is dat dan?

...