Marx heeft Kapitalisme extra zet gegeven
Marx is de enige "econoom," wiens leven of biografie verfilmd is geworden (John Nash's leven niet meegenomen, ...). De invloed van Marx is "dus" nogal belangrijk geweest. Naast het werk van de econoom is ook het karakter of charisma van de persoon belangrijk geweest. Zo gaat het natuurlijk altijd, maar Marx was meer dan een bijzondere figuur in het economisch-filosofisch speelveld, omdat zijn retoriek zo krachtig was.
De relevante zaken in zijn biografie waren vooral de figuur en zijn voorbeeld de filosoof Friedrich Hegel (naast...), en de schrijver Goethe met zijn werk Faust wat vooral inspiratie was voor Marx. Marx en Engels schreven eerst het Communistisch manifest, en pas daarna ging de filosoof werken aan zijn echte onderzoek, Das Kapital, dat eerst onder een andere titel werd uitgegeven, en waarvan de delen twee en drie door Engels zijn gepubliceerd.
Over de radicalisering van Marx lopen de ideeën uiteen. In mijn visie vond deze niet zozeer plaats toen hij rechten ging studeren in Duitsland, en ook niet door zijn ontslag bij de Rheinische Zeitung in het Pruisen van die tijd, omdat daar censuur heerste, maar pas later. Hegel was wel een invloed die belangrijk was in zijn dialectische denken, hetgeen je als voorloper van meer revolutionaire denken kan zien. Hegel meende dat veranderingen enkel door revoluties tot stand konden komen.
Veel logischer is het dat hij in zijn verblijf in Parijs radicaliseerde, Parijs is veel meer een omgeving waar kritiek en avant garde voedingsbodem vond. Maar of het echt belangrijk is, deze persoonlijke visie, geloof ik niet.
Dat Marx opzettelijk zijn baard liet staan, had wel een emotionele functie die buiten elk rationeel gedrag viel, en allemaal in dienst stond van zijn imago en merk (avant la lettre). Dus aan de ene kant was of werd Marx de scholar en onderzoeker, die een drieduizend pagina's oeuvre uitwerkt, aan de andere kant werd hij vooral door de invloed van Engels gefocust op emotioneel effect en wilde hij veranderingen kanaliseren of opwerken. Invloed uitoefenen.
Het Communistisch Manifest, is natuurlijk een product van activistische omvang, de echte onderzoeker begon pas hierna vorm te krijgen. En juist dit manifest is in feite Marx' belangrijkste werk geworden, omdat andere zich daardoor geïnspireerd zagen, niet ni de laatste plaats Lenin.
Om als leider een rol te krijgen is een rationeel verhaal nooit voldoende. Een leider heeft Charisma nodig en vooral een emotionele oproep die past in de context van de tijd. Engels kwam net als Marx uit de gegoede burgerij, zijn ouders waren ondernemers van Weeffabrieken in Engeland, en Engels haatte zijn ouders. Hierdoor wellicht.
Juist die emotie en de invloed van Engels om een activistisch standpunt in te nemen, heeft Marx de persoon gemaakt die hij geworden is, en waardoor hij volgers kreeg zoals Lenin. En hierdoor is het Marxisme in Rusland tot stand gekomen. niet door de inhoud van Das Kapital, maar door het Kapitalistisch Manifest. Volgers van Marx, volgens zijn activistische profiel meer dan zijn latere karakter waarin hij begon te twijfelen zoals een authentieke onderzoeker wikt en weegt. Alleen door twijfel kan je een goede onderzoeker worden.
Maar toen was het werk en de invloed van Marx al lang overgenomen door zijn volgers en nieuwe leiders zoals Lenin.
Bij een veel neutraler Das Kapital of Manifest zou Marx nooit zo'n groot leider zijn geworden. En door die leiderschap zou het kapitalisme nooit zo'n aardsvijand hebben ontwikkeld. En nu is er inderdaad weinig keuze overgebleven...
Reacties