Discipline & Straf (Foucault)
Discipline en Straf, is een boek uit 1975 van filosoof Michel Foucault. Ik vond het op blinkist en las de samenvatting (en later het boek).In de negentiende eeuw gaf de publieke lichamelijke straf (Punishment) de weg open voor private geestelijke straf. Op 2 maart 1757 gaf de straten van Parijs een spektakel bloot. Robert-francois Damiens een huishoudelijke diender, werd publiek geëxecuteerd voor zijn poging om de Franse koning Louis xv te vermoorden. Damiens zou in vieren gedeeld moeten worden... Deze executie was de laatste van zijn soort. Bij de eeuwwisseling van de achttiende eeuw in Europa, was straf als publiek spektakel niet langer in vogue. In plaats daarvan werd een nieuwe benadering van straffen de norm. Het werd nu achter gesloten deuren uitgevoerd op op gezette tijden.
In de negentiende eeuw, minder dan honderd jaar na de executie van Damiens, werd de nieuwe straf stijl in de code opgenomen, zoals in die van Leon Faucher's regels "voor het huis van jonge gevangenen in Parijs."
De gevangenis-dag begon al vroeg in de ochtend om vijf uur, toen deze werden gewekt door het slagwerk van een trom. Kwart voor zes, kwamen ze aan het werk. Om tien uur werden ze gevoed. Onderwijs werd gestart om twintig minuten voor elf. Van een tot zeven was een andere periode van werk. Half acht werden de cellen gesloten voor avondcurfew. Zo'n regime liet zien dat de natuur van het straffen was gewijzigd. Het was niet langer een publieke indicatie van de wil van de soevereine overheidsmacht. Het werd nu een waar de bureaucratische straffen (penalties) were fused met gedefinieerde gevangenneming en stringente schema's.
Waar eens lichamelijke straf en pijn centraal stond bij de ideeën van straffen, nu werd het de geest van de crimineel geacht bewijs veel belangrijker, het is eenvoudig te denken - zoals vele historici deden - dat dit een soort van ontwikkeling vertegenwoordigde. Dat de afname van de zwaarte van de straf een menselijke vooruitgang betekende.
Maar de auteur - Foucault - vind dat deze mensen de verkeerde kant van de stok zien. Het doel van straf werd gewijzigd. Het doel was niet langer om de crimineel zijn lichaam te breken. Het was nu het doel om het hart en de geest, gedachten en de wil te kraken.
Martelen stond centraal in zowel straf en onderzoek, terwijl publiek straffen een soevereine macht impliceerde. De wisselende benadering van straffen tegen het einde van de achttiende eeuw kwam niet spontaan op gang. Er zat een gedachte achter. De verlichtigsfilosofen begonnen met de aanval van het gebruik van marteling als een kater van de gotische tijd waar wreedheid en barbaarsheid de norm waren. Natuurlijk, marteling werd niet volledig als sadistisch gezien in die tijd. In feite was het een duidelijk gereguleerde vorm van wetenschap... Martelen was niet enkel een onderdeel van de straf, het werd ook als een kernaspect van crimineel onderzoek gezien. Bij goede marteling was meestal geen ander bewijs nodig. Eenvoudig gezegd, judiciële marteling stond analoog met het vinden van de waarheid. het neveneffect was dat onderzoek en straf hetzelfde werden, en marteling werd een centraal kenmerk van beide. In vervolg van een criminele veroordeling, publieke executie van recht had in het algemeen een dubbele functie. Aan de ene kant diende het een judicieel doel, maar er was ook een politiek element. Het publiek dat het recht uitvoerde demonstreerde de macht van de soeverein. Elke misdaad werd gezien als een persoonlijke aanval op de soeverein. En dus was de rechtspraak getuige tot zijn wil. Onder zo'n systeem kon een Souverein zelfs een spektakel inroepen voor het doden van een crimineel. Het was een indicatie dat de Souverein regeerde over het judicieel apparaat: het was zijn systeem en recht werd uitgevoerd in zijn naam.
Een publiek bij de executie was zowel getuige als borgstellers van de soevereine autoriteit. Want, het hele idee van een spektakel was dat het toeschouwers had.
Criminaliteit werd in toenemende mate gezien als een ziek commitment tegen de maatschappij, terwijl onderzoek de rationaliteit erachter zocht. Tegen het einde van de achttiende eeuw, kon de roep voor meer humane vormen van straf niet meer genegeerd worden. Publieke executies en martelingen werden als overmaats beschouwd: het algemene gevoel was dat het breken van het lichaam van een crimineel als een demonstratie van de soevereine macht was niet meer acceptabel.
een nieuw systeem van straffen zou geïnstigeerd moeten worden. Het sleutelwoord was menselijk en dat zou de maat worden voor elke nieuwe straf.
Ondanks deze nobele woorden, werd het nieuwe rechtssysteem geen echte verbetering. Het nieuwe systeem omvatte nieuwe benaderingen van onderzoek. Sinds de middeleeuwen,was het enige doel van crimineel onderzoek om vast te stellen of de misdaad plaats had gevonden.
Echter, tegen het einde van de achttiende eeuw was dat niet langer voldoende. Nu werd het essentieel om te bepalen WAAROM een act van gewelddadigheid had plaatsgevonden. Was het een "perverse actie"
een "waan episode" of misschien zelfs een psychotische reactie.
Een crimineel onderzoek werd nu gezien als een wetenschappelijk-juridisch complex. Dit was een gebundelde massa van diagnose die door psychiaters werd gesteld en door psychologische experts met als doel om te determineren of een gevangenis of een mentaal ziekenhuis de meeste geschikte plaats was voor de beschuldigde.
Het is onnodig te zeggen dat deze verandering van focus van onderzoek ook het karakter van straf beïnvloedde. De macht verschoof in grote mate van de soeverein naar het publiek; straf werd nu een uitdrukking van publieke macht. Dit was omdat de macht van oordelen gevoerd werd door een rechter die de Souverein vertegenwoordigde en deze werd nu verplaatst naar diverse autoriteiten zoals psychiaters en psychologen.
Evenzo, een misdaad was nu gezien als een aanklacht tegen de maatschappij als geheel in plaats van alleen tegen de soeverein. Individuele misdaad was een wond die toegebracht werd op het sociale lichaam; het doel van straffen was om dicht te schroeien.
De zeventiende en achttiende eeuwen zagen een radicale herstructurering van het disciplinaire concept. Voor Foucault, waren de zeventiende en achttiende eeuwen het klassieke tijdperk. Gedurende deze tijd, veranderde het concept van discipline zelf. Individuele straf werd niet langer afgeschilderd als voorbeeldig. In plaats daarvan, criminele individuen werden getransformeerd tot dociele lichamen, om subject te worden, gebruikt, getransformeerd, verbeterd. They were to service the burgeoning industries of the age. Er waren vier hoofdzaken aan dit nieuwe systeem van disciplineren:
Allereerst was er de kunst van het verdelen (distribution). Dit betrof de toewijzing van criminele lichamen aan zekere soorten van ruimten.. Dit begon met opsluiting, de ruimte zoals die van militaire barakken waren vrij algemeen (bekend). Maar het ging verder. de gezamenlijkheid werd opgebroken en de individuen zelf werden in kleine ruimtes ingedeeld. Architectuur kon voor dit doel ingezet worden. Denk aan de monastieke cell, zonder twijfel een inspiratiebron.
Ten Tweede, controle van activiteiten was een component van het disciplinaire apparatus. In feite betekende dit timetables. Deze zorgde voor ritme, regelmaat en herhaling. Wederom, discipline nam een blad uit de religieuze boeken. Religieuze instituties zoals kloosters werden voorgangers in het reguleren van tijd en discipline.
Als derde. Er was een organization of geneses. Laat je niet door de naam afleiden. Het betekent eenvoudig dat de individualiteit werd in toenemende mate gevormd door strikte procedures en activiteiten.De enige manier om voortgang te maken in rang van de gestabiliseerde hiërarchie was om de volledige en zorgvuldig gedefinieerde opvolging van taken mee te doen. Deze opvolging van taken werd seriation genoemd.
Opvoedprogramma's waren een voorbeeld. Studenten slaagden door een "rank" van senioriteit door een strak gedefinieerd proces van training en examinering. Als een consequentie, individuelen werden onderworpen tot een groter geheel door organisatorische structuren.
Als laatste was er de compositie van krachten. het idee was dat de middel van discipline niet enkel te doen was om individuele activiteiten en tijdsindeling te beheersen. Discipline zou ook hun collectieve gedrag controleren. De samenstelling van iedere individuele kracht zou , daarom een efficiënte machine creëren zoals een sociaal lichaam. Dit werd gerelateerd aan de ideeën die voor het eerst op de oppervlakte kwamen gedurende de industriële revolutie in de late achttiende eeuw. Lichamen van Individuelen werden gezien als een rad in een georganiseerde structuur van productie.
wat belangrijk was was hoeveel mensen er waren en waar zij geplaatst werden, veel meer dan hun individuele sterkte of dapperheid. Nieuwe disciplinaire methoden pasten dat concept toe in een nieuwe context.
Disciplinaire macht werd gebaseerd op drie principes: hiërarchische observatie, genormaliseerde oordelen en onderzoek. Terwijl er een disciplinaire mechanisering zich ontwikkelde in de loop van de zeventiende eeuw, werd het evident dat haar machten primair in drie gebieden lag.
het eerste element was hiërarchische observatie. dit betekende dat dwangsystemen werden ingezet door invasieve monitoring. Toonbeelden voor deze soort van gedrag waren al lang beschikbaar. Zoals het militaire kamp. In het perfecte kamp, elke individu vormt onderdeel van een hiërarchisch netwerk van individuen die elkaar toezien. Disciplinaire macht is gebaseerd op een complex systeem van cross-monitoring., die verder ondersteund worden door toepassing van geometrie, tot op het punt hoe tenten opgesteld worden. De tent van een kapitein bv kijkt toe op die tenten van zijn ondergeschikten.
Het gebouw van de Ecole de Paris is emblematisch in dit opzicht. Het doet niets te kort aan een observatorium. de individuele slaapkamers van Pupillen werden opgesteld langs de corridors, en op gezette afstanden stonden wachtplaatsen van de officieren.
Additioneel, werd het raam van elke pupil met zicht op de gang (corridor) was bedoeld om ten alle tijden te kunnen observeren.
Het tweede disciplinaire element was normaliserende veroordeling (judgement). Eenvoudig gesteld, dit betekende de toenemende mate uitvoering van macht door standaarden in plaats van door individuele grillen (whim).
Dus, in gebieden zoals geneeskunde of onderwijs, grades en ranks werden gegeven op basis van een assessment van gedrag. Zo werd er een hiërarchie gecreëerd. Straffen in deze omstandigheden betrof vaak herhaalde inspanningen om deze nieuwe normen te bereiken. Als laatste was er examinatie. Individuen werden gereduceerd tot de status van "gevallen" (cases) waarover geëxamineerd werd. Ziekenhuizen waren de primaire articulatie van deze nieuwe houding. Ze werden als "sites" waar patiënten onderwerp werden van continue wakende oog van een arts.
Bij scholen was dit niet veel anders. Cijferen, spelling, schrijven en grammatica werden allemaal onderworpen aan de maat zodat de normen bekrachtigd konden worden.
Eind zeventiende eeuw heerste er een plaag over Europa. Elk dorp waarvan men verdacht dat de pest er door heen getrokken was sloot men dicht. Voor redenen van veiligheid, was het handhaven van de discipline essentieel. Om te beginnen, elke familie werd gesommeerd - op straffe van de dood - om thuis te blijven. Een officier, bekend onder de naam Syndic, werd aangesteld om elke straat te surveilleren, elke deur te sluiten als hij door de straat liep.
Het was de taak van de Syndic om zijn straat elke dag te bezoeken en om tegen de bewoners te schreeuwen. Als ze niet voor het raam verschenen, dan wist hij dat er iets niet pluis was.
Het meest voor de hand liggend was dat ze door de pest gehandicapt waren of nog logischer al dood waren. De Syndic gaf zijn verslag vervolgens aan de officieren van het dorp, de intendants genaamd, die het nieuws doorgaven aan de magistraten.
De chain of commands betekende, dat er een geraffineerd systeem van patrouille en surveillance opgezet was. De ironie was dat de chaos van de ziekte onverwacht had gezorgd voor een systeem van controle. Verder, het was dit paradigma dat de dorpsinwoners inspireerde, die op hun beurt later weer politici werden.
...
Er is een algemene eigenschap in de geconstrueerde, gedisciplineerde maatschappij van dit type: een gevoel dat je permanent geobserveerd wordt. Dit is te herkennen aan de architectuur van de achttiende-eeuwse panopticon, een gedachte-experiment van de Engelse filosoof Jeremy Bentham gebouwd in 1787. Dit panopticon is een een donut-gevormd gebouw. In het midden staat een toren, de ramen zijn naar buiten gericht richting de binnenkant van de donut. Het gebouw zelf is opgedeeld in cellen, die elk van de binnenkant tot de buitenkant van de ring reiken. De cellen hebben twee ramen, een aan elke kant. Een ziet uit op de toren, de ander richt zich buitenwaarts. Het algemene effect van zo n opstelling is dat de gevangenen -ieder in een cel - elk het gevoel hebben dat ze continue geobserveerd worden. Door dit gevoel, gedragen ze zich alsof ze elk moment gezien worden, ongeacht of dat ook het geval is. Het is een groot verschil in ontwerp met de eerdere kerkers.
Gevangenissen werden ontworpen om vrijheid te beroven en individuen gereed te maken voor de discipline in de industriële tijdperk. In de moderne tijd, is er niets vreemd aan het idee van een gevangenis. Ze zien er vrij natuurlijk uit, als een voor de hand liggende oplossing voor het bestrijden van misdaad. Maar aan het begin van de negentiende eeuw waren dingen anders. Detentie als straf was nieuw. Het kostte tijd om de positie als eerste vorm van straf gevestigd te krijgen. Maar de methode overwon uiteindelijk, en er waren goede redenen voor dit. Om te beginnen de gevangenis werd nu gezien als een middel om de crimineel van zijn vrijheid te beroven. De bouw van een gevangenis was daarom contingent met het bestaan van maatschappijen waar vrijheid werd gezien als een universeel recht. Ten minste voor diegenen die als volledige leden van die maatschappij gezien werden.
Als een consequentie, de deprivatie van vrijheid werd gezien als een egalitaire straf, en het gevang als het middel om dit uit te voeren. Er waren nog meer voordelen van het gevangenis als vorm van straf: de mate van straf kon zo gevarieerd worden en accuraat gemeten worden door de tijd, door dagen, maanden en jaren. Natuurlijk, komt er meer bij kijken bij een gevangenis dan het ontdoen van vrijheid alleen. Het presenteert ook een kans op correctie van gedrag en morele verbetering van de opgesloten criminelen. Isolatie en eenzaamheid werd een methode voor kastijding en reformatie.
Het idee was dat een crimineel alleen gelaten zou worden met zijn straf en het geheugen van zijn misdaad zou leren om zijn actie te haten. He would be beset en overweldigd worden met berouw. Als consequentie, zou het zijn eigen geweten zijn die deze transformatie zou effectueren.
Boven op eenzaamheid, werden gevangenen gesommeerd om te werken. . Wederom was het idee hierachter dat dit hun karakter zou veranderen.. Echter Foucault twijfelt het echte doel van gedwongen arbeid. Er werd geen economische belang geproduceerd,
noch deden veroordeelden echte vaardigheden op. Wat ze wel leerden, was hoe ze opgenomen werden in een productieregime en deel werden van het industriële apparatus van de maatschappij.
De veroordeelde was op deze manier niet anders dan de andere gedisciplineerde agent in het industriële tijdperk. Gevangene of arbeider, ze waren niet meer dan schakels in een belching machine van productie?
Conclusie. Tegen de achttiende eeuw was het publieke schouwspel van marteling ten einde. I.p.v. het lichaam werd nu de geest van de veroordeelde als doel van de straf. En door de tijd werd de disciplinering van de straf de gevangene gereduceerd tot een schakel in het disciplinaire proces dat perfect patste bij het industriële tijdperk. (met dank aan Blinkist)
Reacties