Dagelijkse rituelen (van kunstenaars)
Daily Rituals, how artists work is een boek van Mason Currey. Hij heeft journalistiek gestudeerd en een aantal redactionele posities bekleed, en daily rituals, is zijn eerste boek en is vertaald in vijftien landen. Een tweede boek dat op het thema aansluit gaat in op de rituelen van vrouwen (Women at work) kwam recentelijk uit.
In het boek komen, ik schat, een vijftigtal bekende en soms minder bekende "artiesten," aan bod. Veel schrijvers (het merendeel van de kunstenaars), filosofen (Voltaire, Kierkegaard, Kant, Beauvoir, Sarte, Hobbes, Descartes, ...) musici, schilders (o.a. Picasso) en andere artiesten, maar ook een figuur als Einstein passeert de revu overigens.
Van elk van hen heeft de auteur de biografie nagezocht op specifieke rituelen. De vraag was steeds, hoe komen deze kunstenaars aan hun productie? Of eigenlijk, hoe werken ze?
Dat geeft een interessant beeld en is inspirerend voor de beginnende schrijver dan wel kunstenaar. Staat de kunstenaar vroeg op, of werkt hij door in de nacht, Hoe krijgt hij inspiratie, of zorgt deze voor discipline in een constante stroom van werk? Eerst een kop koffie, of eerst sporten, een vast dagritme of juist niet? Het zijn vragen waar kunstenaar meer mee stoeien dan mensen met een gewone baan, want dat ben je toch meer een slaaf van je baan. Kunstenaars zijn in principe vrij en die vrijheid kan dodelijk zijn.
Voor mij was het korte profiel van Sören Kierkegaard het meest "geloofwaardige." Ik zag vooral in dat profiel namelijk mijn stelling terugkeren: dat productiviteit en stijl in grote mate gecorreleerd zijn. Kierkegaard's verhaal begint als volgt:
De dag van deze Deense filosoof werd gedomineerd door twee bezigheden: schrijven en wandelen.... Tijdens deze wandelingen kreeg hij zijn beste ideeën, en soms had hij haast om ze op te schrijven..."
Maar ook Thomas Hobbes, Kant en Descartes waren wandelaars. Lees ik. Een bekend fenomeen; wandelen en (over)denken.
Alle deelverhalen van de kunstenaars zijn interessant, al zijn voor sommige Europese lezers, sommige Amerikaanse voorbeelden minder sprekend. Voor mij was dit boek vooral interessant als idee dat opvolging vraagt. Het is zeker interessant om sommige rituelen te lezen, maar het is ook een beetje een encyclopedische oefening om elke deel-biografie te lezen, wat lijkt op een wandeling door een drukke straat en waarachter elk raam het ritueel te vinden is van de bekende kunstenaar. Je loopt er voorbij en aan het einde van de straat (het boek) denk je dat wel een leuke wandeling. Maar nu, wat verder?
Voor aspiranten is de vraag hoe zij hun leven willen inrichten gegeven het artistieke doel dat ze willen bereiken. Maar die vraag leidt onherroepelijk tot het vervolg: waarom doe ik wat ik doe? Hoe komt het dat Kierkegaard van wandelen hield, en Henri de Toulouse-Lautrec zijn leven door drank werd beheerst. Deze zei tegen iemand: ik geloof niet dat ik de veertig zal halen. "hij werd uiteindelijk zesendertig," schrijft de auteur van dagelijkse rituelen.
Het verschil in levensrituelen van filosofen die ook literaire schrijvers zijn als de Beauvoir en Sartre, staat in groot contrast met die van de pure filosofen.
Waar spendeerde Marx al zijn tijd aan slechts dat ene hoofdwerk, of waarom is het leven van schrijvers zou veel anders dan dat van filosofen? Deze laatste moeten veel meer afstand bewaren om na te kunnen denken over het leven, terwijl schrijvers, op de eerste plaats leven. Pas daarna kunnen ze schrijven over dat leven.
Het boek is vooral inspirerend bedoeld. Het doet me denken aan een boek als Start met waarom, ook weer inspirerend omdat je de grote geniën of innovatoren aan het werk zien. Ook is het werk van de journalist typisch een product van zijn professie: hij neemt geen positie en rapporteert op een neutrale manier het werk van anderen, zonder dat hij een groepering of andere structuur aan brengt; over alle karakters geeft hij gelijke aandacht, zonder enige ordening of climax. De journalist is neutraal, en dat is wederom een bewijs dat productiviteit en stijl bij elkaar (horen te) passen.
--
2016/10/doelen-stellen-wel-ritualiseren-niet.html
2016/04/rituelen-het-ochtendgebed
Reacties