Zinloze banen
Zinloze banen is een meer neutrale vertaling van het boek, Bullshit Jobs. Met zijn titel heeft Radical Antropoloog David Graeber een mooi werk afgeleverd, want door deze titel ontstaat er veel emotie. Is het ook waar, bestaan er talloze banen die totaal zinloos zijn, of is het hem echt te doen om als theoreticus maar meer als activist een beweging op gang te brengen? En zal dat dan ook lukken?
Gelukkig heeft de schrijver er een ludieke draai aan gegeven door zijn boek, a theory, als ondertitel mee te geven. Die theorie mag nu gefalsificeerd worden, volgens de methode van Popper.
Hij heeft zijn boek geschreven aan de hand van een persoonlijk onderzoek, waar hij mensen vroeg naar hun werk. Zo komt in het boek deze vraag impliciet aan de orde, wanneer hij schrijft dat iedereen over werk praat, en vooral op feestjes de vraag centraal staat: Wat doe jij precies?
Mensen geven dan een imposant betoog over wat ze doen, terwijl ze weten dat ze inhoudsloos werk afleveren.
Dus de productieve banen zijn verloren gegaan en de mythe dat robots banen vernietigen is al lang werkelijkheid geworden en daardoor zijn er bullshit banen gekomen "om de gaten te vullen, met: universitaire administratie, PR onderzoek, HR advies, middle managers (maar ook met coaching en consultancy denk ik dan), en al deze banen bestonden honderd jaar geleden niet. "En ze zijn ook helemaal niet nodig."
Leuk idee natuurlijk. Dat wel. Graeber zegt in een interview dat hij wil provoceren en dat lukt natuurlijk met zo'n titel en zijn stelling. E.e.a. doet denken aan die onderzoeken waar men stelt dat 25% van het NBP opgaat aan vergaderen. En dan, wat wordt met die stelling gedaan. Verandert het wat?
Gelukkig heeft de schrijver er een ludieke draai aan gegeven door zijn boek, a theory, als ondertitel mee te geven. Die theorie mag nu gefalsificeerd worden, volgens de methode van Popper.
Hij heeft zijn boek geschreven aan de hand van een persoonlijk onderzoek, waar hij mensen vroeg naar hun werk. Zo komt in het boek deze vraag impliciet aan de orde, wanneer hij schrijft dat iedereen over werk praat, en vooral op feestjes de vraag centraal staat: Wat doe jij precies?
Mensen geven dan een imposant betoog over wat ze doen, terwijl ze weten dat ze inhoudsloos werk afleveren.
Hij schreef zijn boek o.a. door een voorspelling van Keynes dat in onze eeuw door de technologie mensen nog maar 15 uur per week zouden werken. Die voorspelling kwam niet uit, tenzij - schrijft Graeber - je de inhoud van het werk afmeet. Dan klopt het misschien wel. Volgens eigen onderzoek "nam het werk in de industrie, in de landbouw en in huis structureel af sinds 1920, en te gelijkertijd groeide het aantal banen voor management, verkoop en dienstverlening exponentieel waardoor deze nu ca. 75% van het aantal banen uitmaakt."
Dus de productieve banen zijn verloren gegaan en de mythe dat robots banen vernietigen is al lang werkelijkheid geworden en daardoor zijn er bullshit banen gekomen "om de gaten te vullen, met: universitaire administratie, PR onderzoek, HR advies, middle managers (maar ook met coaching en consultancy denk ik dan), en al deze banen bestonden honderd jaar geleden niet. "En ze zijn ook helemaal niet nodig."
Hier moet je dan kritisch vragen of dit klopt. In onze huidige kapitalistische maatschappij is het begrip noodzaak nauwelijks relevant, maar desire of wens maakt ons leven uit. Via marketing en andere verleidingen worden we gestuurd om dingen te doen en te kopen die we niet nodig hebben, maar waar we toch verslaafd aan zijn. Zou het op het werk ook niet zo zijn, dat het werk niet nodig lijkt, maar volgens kapitalistisch stramien wel desireable is?
Via onderzoek ondersteunt hij zijn onderzoekt dat 37% van de werkers zich niet vervuld voelt (Dit sluit aan bij een ander boek dat precies dar over handelt: How to find fullfilling work, Roman Krznaric) In Denemarken lijkt dit percentage nog hoger te liggen (40%). Denemarken, het meeste gelukkige land op aarde.
Maar een zinloze baan is zo zinloos dat de persoon het zelf door heeft, alleen pretendeert hij het tegenovergestelde. Dit in tegenstelling tot echte Shitbanen, zoals schoonmaken die wel nodig zijn, en waar Graeber van meent dat mensen hier wel voldaanheid bij ondervinden. Lijkt me moeilijk te geloven. "They feel pride knowing that their job is needed." Echt?
Maar op kantoor kan je best zonder een office-assistent, (stelling) of bij defensie kan je zonder de transporteur zodat de militaire hun eigen troep meeverhuizen.
Er zijn vijf type zinloze banen. De livreiknecht (flunky), zot (goon), plakbandplakker (ducttapers), boxtickers en taakmeesters (taskmasters). De namen zijn al weinig wetenschappelijk, en dienen vooral ter vermaak. Daarmee kan je je afvragen hoe serieus je dit nu moet nemen.
Vroeger had je de "doorman" de portier die de deur open hield. En deze staat symbool voor een even symbolische baan waar de zinvolheid ver te zoeken is: zoals voor de receptionist. Die is natuurlijk hard nodig, het punt is dat organisaties ze ook gebruiken als statussymbool. Maar dat is qua architectuur niet zinloos, maar de persoon die deze baan uitvoert kan het zo ervaren. Wanneer je er naar gaat vragen is het zinloos, maar mijn vraag is dan: wil zo iemand dan niet verder leren. Als receptionist kan je esentiele vaardigheden ontwikkelen en als je vervolgens tijd over hebt kan je zelf bepalen wat je nog meer doet. Als je het op de man (m/v) af vraagt is het natuurlijk zinloos. Maar dan haal je het ook meteen uit de context van bedrijven, architectuur en cultuur.
Zotten, zijn bijvoorbeeld de corporate lawyers. Graeber zegt hier, omdat jullie een leger hebben hebben wij er ook een. Dus wanneer er een bedrijfsadvocaat is, volgen er meer. Ook dat is kapitalisme. Puur kapitalisme zelfs, want advocaten beheersen de kapitalistische wereld. Daarom hebben grote bedrijven ze. Ga mij nu niet niet zeggen dat een corporate advocaat (van de duivel) zijn werk zinloos zal vinden.
De overige drie. Ducttapers zijn professionals die in plaats van de problemen oplossen de symptomen verhelpen. Tja een bekend fenomeen. Boxtickers. Iemand die een due diligence rapport schrijft. Of iemand die onderzoek doet binnen een bejaardentehuis naar de voorkeuren van de patiënten. "Ga deze mensen vermaken," zegt Graeber. Ja dat zeggen wel meer consultants en adviseurs. Maar dat werk past bij onze cultuur.
Taakmeesters zijn professionals die anderen controleren, terwijl dit helemaal niet nodig is. Ook zijn het de intermediairs die opdrachten doorgeven.
Bullshit jobs instill a sense of falsity and purposelessness that makes people feel unhappy. Mensen zijn niet gelukkig in hun baan omdat het oneerlijk werk is, en daar valt moeilijk mee te leven (werken).
"Wanneer Telemarketing zou verdwijnen zou niemand daar een probleem mee hebben." Maar ik dit soort banen zijn nodig in de kapitalistische setting.
In het boek wordt een studie van Karl Groos aangehaald over baby's en het gevoel van impact dat ze ervaren wanneer ze iets ondernemen. Daardoor voelen ze zich gelukkig. En Bullshit jobs zijn depressief juist omdat ze geen impact hebben. Daarom werken mensen die de loterij gewonnen hebben door, om bezig te zijn en iets te doen te hebben. Mensen willen een impact (indruk) op de wereld achterlaten en de moderne werkpatronen gaan tegen de natuur in. Zoals de werkethiek van negen tot vijf, terwijl het werk soms best om vier uur afgelopen kan zijn. "Ik betaal je niet om niks te doen," zegt een baas dan. En deze bazen houden zichzelf aan het werk, door een ideeën van zingeving te simuleren.
En dus praten mensen op feestjes over hun werk, omdat het zin geeft. Overigens in het Noorden praat men veel meer over werk op feestjes dan hier in het Zuiden. "Werk definieert mensen." De protestante ethiek in lijn met de gedachte van Carlyle destijds meent dat werk de nobelste zaken onder de zon is.
Zelfs destijds de machtigste man van de wereld, Obama kon het niet over zijn hart verkrijgen om de gezondheidsverzekering te privatiseren, omdat het miljoenen banen zou kosten. "Wat moeten die mensen dan gaan doen?"
De oplossing, of misschien wel het stokpaardje van de antropoloog - de aap komt uit de mouw - is om een basisinkomen voor te stellen. De vraag is of daarmee het zinloze werk zal verdwijnen.
Leuk idee natuurlijk. Dat wel. Graeber zegt in een interview dat hij wil provoceren en dat lukt natuurlijk met zo'n titel en zijn stelling. E.e.a. doet denken aan die onderzoeken waar men stelt dat 25% van het NBP opgaat aan vergaderen. En dan, wat wordt met die stelling gedaan. Verandert het wat?
met dank aan blinkist voor de samenvatting
Reacties