Rommelig - de macht van wanorde...

De economische detective (the undercover detective) is al weer meer dan tien jaar oud. De bestseller van Tim Harford gaf in verhalende trant verklaringen voor alledaagse economische gebeurtenissen. het boek had geen duidelijk focus en ik herinner me dan ook niet een specifiek onderwerp, maar was juist bedoeld als breed thematisch voor een uitgebreid publiek.
Messy, the power of disorder to transform our lives is een boek uit 2016 en heeft wel één specifiek onderwerp: wanorde en hoe daar van te profiteren.

Het boek is wederom verhalend, en de verhalen zijn geschreven rond een specifiek thema, zoals creativiteit, samenwerken, workplaces, improvisatie, winnen, incentieven, automatisering, veerkracht en leven. Het eerste thema begint met een verhaal van Keith Jarrett die opdracht heeft gegeven voor een specifieke piano voor zijn optreden in Keulen. Door omstandigheden is het onmogelijk om deze piano te bemachtigen, en de eventmanager, een jong meisje dat net haar carrière begon, moet zeggen dat het niet lukt. Jarrett speelt niet zonder deze piano, had hij nadrukkelijk laten weten aan zijn manager. Maar als het niet anders kan en het concert anders afgezet moet worden, geeft hij toch toe aan een piano die niet in staat is om de resonantie op te brengen voor een dergelijke omgeving. Jarrett lost dit echter op door meer de centrale toetsen te gebruiken en als een smid op de toetsen te rammen. Uiteindelijk met veel succes.
Kleine obstakels, zo stelt de cognitieve psychologie, zorgt dat mensen overcompenseren, en dat is een van de verklaringen voor de kracht van wanorde. Wanneer dingen niet gaan zoals je verwacht dat gaan mensen echt opletten. Maar niet alleen uit de psychologische hoek zijn de voordelen te verklaren. Ook automatisering geeft inzichten, bijvoorbeeld wanneer je denkt aan een programma dat in de wereldbol de hoogste berg moet opzoeken. Wanneer je vanaf nul-coördinaten begint met kleine stapjes te werken dan duurt dat gewoonweg te lang. Het fenomeen "hill climbing," leidt bijvoorbeeld tot een proces van het zoeken naar kleine verbeteringen, en steeds hogere toppen wanneer je eenmaal een heuvel hebt gevonden, maar dat hoeft nog niet de Mount Everest te zijn. Het systeem van het almaar zoeken naar incrementele verbeteringen leidt dus niet automatisch tot de meest optimale situatie. Een ander voorbeeld bij de "commuters" (forensen) in London gaf aan dat velen die jaren lang dezelfde route naar hun werk namen er bij een staking (een klein obstakel) van twee dagen achter kwamen dat er een veel kortere weg was. Een ander onderzoek naar teamgedrag gaf als resultaat dat vier vrienden minder snel tot een oplossing van een probleem kwamen dan wanneer het team aangevuld werd met een buitenstaander. Dat zorgde ervoor dat het team het minder gezellig had, maar wel met een grotere kans problemen oploste.
De diverse anekdotes zijn leuk en leerzaam, bijvoorbeeld over de muzikant Brian Eno van Roxy Music of van de uitvinder van de Blitzkrieg, the desert fox, Rommel.

Uit een interview blijkt dat Harford zelf ordelijk ingesteld is, maar geeft aan dat zijn bureau wel rommelig is, in tegenstelling tot zijn keuken. Dat heeft er mee te maken dat creativiteit rommel nodig heeft, terwijl koken voor hem niet creatief is, maar noodzaak en daar hoort orde bij (mijn interpretatie). Over BRexit, dat nog niet speelde bij de publicatie en schrijven van zijn boek, zegt hij dat hij zo'n uitkomst nooit verwacht had, een echt "disaster," maar toen hij er eenmaal een artikel over begon te schrijven in de context van "Messy" moest hij toegeven dat Brexit ook kansen kan bieden. Sometimes a disaster is just a disaster, maar je moet nooit nalaten om kansen te vinden en te gebruiken.
Veel zaken in het leven hebben structuur nodig zoals elektriciteitsvoorzieningen, maar veel moderne processen zoals vormgegeven door bedrijven als Netflix die door chaos engineering (Chaos Monkey) just willen profiteren van onvoorziene gebeurtenissen. Wel met als doel om weer stabiliteit te krijgen.
Ook Trump komt - in het hoofdstuk over Winnen - aan bod in het boek.

Ook voor 2016 is dit boek nauwelijks nieuws, niet zoals destijds met de undercover economist. De halve wereld schrijft langzamerhand over fragiliteit en wanorde en dit boek is daar een aanvulling in de vorm van een lofzang op. Maar toch altijd leuk om te lezen.

--
2017/09/hoe-tijdloos-is-het-begrip-antifragiel