Verandering en cultuur: Napoleon in Frankrijk
Denk aan de biografie van Napoleon. Er zijn veel opvattingen over een biografie en de historische visie is degene die de biografie van Napoleon, geschreven door Andre Maurois, domineert. Maar er is ook een andere visie, zoals die waarin cultuur de as is waar rond het verhaal kan worden verklaard. In het verhaal dat Maurois onthult, zijn er veel culturele verwijzingen, hoewel veel ervan niet volledig zijn uitgewerkt.
Het verhaal van Napoleon begint toen Frankrijk een overgangsperiode inging die werd uitgelokt door de Franse Revolutie, toen de monarchie werd afgeschaft. Deze context is de eerste sleutel tot het begrijpen van de opkomst van Napoleon. Een culturele periode is voorbij, maar er moet een nieuwe culturele en nationale identiteit worden ‘gevonden’. Interessant in dit verband is het feit dat Napoleon zelf geen Fransman was. Hij werd geboren op Corsica en ging slechts een jaar na de annexatie van het eiland door de Fransen het Franse leger in. Een van zijn vroege doelen was om het eiland weer te bevrijden, maar hij leerde al snel dat hij de Fransen nodig had om zijn ambities te realiseren. Napoleon had geen subjectief belang bij het culturele probleem van Frankrijk dat was opgedeeld in groepen waarvan de Jakobijnen er een waren. Dit maakte het voor hem gemakkelijker om zich te concentreren op zijn doel om een groot generaal te worden. Of zijn (Corsica) achtergrond hiervoor gunstig was, blijft onduidelijk. Dit is meer zijn persoonlijke kracht waarin zijn culturele bagage hem heeft geholpen door het lezen van de hedendaagse en oude literatuur over militaire strategie, evenals zijn interesse in een breed gebied van andere literatuur (zoals Rousseau) ... Dit kan worden gezien als een andere verwijzing naar de invloed van cultuur: zijn persoonlijke ontwikkeling botst in de zoektocht naar vrijheid met de wens om deel uit te maken van de politieke hiërarchie van die tijd.
Een van zijn eerste veroveringen was Egypte, dat zijn culturele intelligentie toonde in het respecteren van de islamitische gewoonten door tegelijkertijd een Frans stempel op het land te drukken. Later verzoent Napoleon zich met de vertegenwoordiger van het katholieke geloof, met de paus, die zijn macht zou verbergen, maar Napoleon wijkt af van de officiële traditie en kroont zich tot keizer. Wederom zou je je kunnen afvragen, hoe beïnvloedt deze daad de cultuur van Frankrijk in die tijd? Het verhaal van Frankrijk ten tijde van Napoleon gaat ook over de monarchie (het Bourbon-huis) versus de republikeinse krachten en andere liberale krachten. Een specifieke referentie gaat over de cultuur van het slagveld. Napoleon rekruteert liever boeren voor het leger dan "die kerels in de stad die gewoon ronddwalen". De boeren weten hoe ze moeten vechten...
Cultuur maakt deel uit van zijn strategie. We zien dit bij huidige overnames en fusies, waarbij een fit of mismatch een probleem wordt. Napoleon heeft geen ervaring op zee. Op dat moment domineert Groot-Brittannië de zeeën en verslaat Nelson Napoleon in de slag bij Trafalgar. Dit is weer heel anders dan infanteriegevechten. Min of meer hetzelfde gebeurt in Rusland, waar zijn troepen geen ervaring hebben met de vrieskou. En een paar jaar later wordt de factor trots verkeerd ingeschat (door zijn broer in Spanje) in het Spaanse verzet...
Dan is de vraag "hoe kon zijn rijk zo gemakkelijk worden vernietigd?" Waarom werd Napoleon (tweemaal) verbannen? Is het hem niet gelukt een nieuwe cultuur op te bouwen? Waarschijnlijk niet. Maar zijn invloed was in die tijd erg belangrijk en daarna begonnen mensen te begrijpen waarom Napoleon de huidige cultuur van Frankrijk had beïnvloed. Pas een paar jaar later na zijn dood begonnen mensen dit te beseffen.
Reacties