Rule Makers, Rule Breakers (Michele Gelfand)
Dit boek bestaat uit drie delen. Het eerste deel gaat over De fundamenten, de macht van primaire sociale krachten. Deel twee gaat over Analyse, en deel drie over toepassingen.
Rule Makers, Rule Breakers, how tight and loose cultures wire our world, is een boek van Michelle Gelfand. Psychologe aan de universiteit van ...
Het boek opent met een beeld van een stoplicht voor voetgangers. In Berlijn wacht men netjes tot het signaal op groen springt, aan de andere kant van de wereld, in Boston, heeft iedereen lak aan het rode licht en taxiet het publiek snel door het verkeer door. Bij Google speelt men rustig een partijtje ping-pong, terwijl bij UBS in Zwitserland een strakke dress-code heerst. We houden van diversiteit, schrijft de auteur, maar we missen de culturele elementen die hierachter een rol spelen. Hoe komt het dat de wereld zo verdeeld is tussen strakke richtlijnen en losse culturen, terwijl we allemaal hetzelfde achter het internet zitten?
Wat zit erachter dat de ene cultuur strak is (Portugal), terwijl de ander open en ruimte voor improviseren toelaat (Nederland)? De VS heeft een relatieve flexibele cultuur, Singapore staat weer bekend om haar strenge regels.
Dit is altijd zo geweest, schrijft de onderzoeker, die wereldwijd en enquête heeft gehouden om dit fenomeen verder te onderzoeken. Denk maar aan het oude Griekenland. Sparta had een even strakke cultuur met strenge regels als het huidige Singapore, terwijl Athene bloeide door haar ethische diversiteit. Athene was geografisch anders ontsloten en lag te vergelijken met Nederland aan de Zee, en was zo eenvoudig ontsloten. Sparta lag meer ingesloten.
Er is geen economisch onderscheid, dat flexibele culturen beter zouden werken dan rigide varianten. Beide voorbeelden van strakke structuur in richtlijnen (Duitsland, Japan en Singapore) werken even goed als de losse culturen van de VS of Nederland. In de lijst met meeste flexibiliteit staat Ukraine op de eerste plaats, Nederland daar vlak bij en Spanje wel bij de kopgroep, maar toch met minder vrijheid dan Nederland. Pakistan is het land met de meest strakke regels.
Cultuur werkt door groepsvorming waar individuen via normen hun gedrag gespiegeld zien en zich aanpassen. Experimenten hebben getoond hoe dit psychologische effect werkt: wanneer tien mensen zeggen dat een lijn op papier groter is dan de overige lijnen, dan zal de elfde die naar dat proces gekeken heeft niet zeggen dat de rest ongelijk heeft. Hij of zij past zijn mening aan. Bij cultuur doet de waarheid er niet altijd toe. Of, emotie kan de waarheid in de hoek duwen.
Ruth Benedict heeft voor het eerst culturen proberen te typeren, en kwam op de tegenstelling: Apollo versus Dionysos (de God van de wijn). De eerste stond voor het verstandelijke, de laatste voor het emotionele of gevoelige. [de moderne typeringen van organisatiecultuur, gebruiken nog de tegenstelling, Apollo (voor de rolcultuur en Athene voor de taakcultuur]
In het Ying en Yang van rigide en flexibele culturen gaat het om fenomenen als uitzonderingen en extremen. Hoe houden strakke culturen toch zo goed de misdaadcijfers laag? Door de harde straffen. Singapore kwam jaren geleden in het nieuws omdat het een jochie publiekelijk aan de schandpaal had gezet. Als afschrikkend voorbeeld.
Een indicator of een natie tot de ene dan wel de andere cultuur "behoort," is af te zien aan de publieke uurwerken. In Griekenland staan deze het meeste uit balans, en opvallend misschien, in Italië en Oostenrijk staan de klokken zo gelijk mogelijk (Zwitserland kwam in die lijst niet voor).
Er zijn veel economische ratios die verbonden zijn met beide cultuurvoorkeuren. De spaarquote zou hoger liggen bij strakke culturen (maar dus niet in Nederland) en wat vooral belangrijk is - ook als brug naar de persoonlijke voorkeuren omtrent flexibiliteit en orde -is dat losse culturen creatiever zijn. En dus meer innovatie opleveren.
Extremen zijn "slecht." dus extreme flexibiliteit leidt tot chaos, en economische wanorde. Het voorbeeld hier is Rusland, of de voormalige sovjet-unie. Wanneer structuren en strakke controle wegvalt, komt er chaos voor in de plaats. En dat leidt dan weer tot de opkomst van sterke figuren als Putin, die met harde hand regeren. Maar ook de tegenpool is niet goed, te veel orde leidt tot suffocation.
Deel twee gaat over cases, bijvoorbeeld over de interne verdeeldheid van de VS, en dat een losse cultuur van binnen eer strakke staten kan herbergen. De actualiteit van Trump krijgt hier aandacht en het klasse verschil. Ook op meso-niveau speelt de dichotomie: bedrijven zijn ook in te delen in rigide en losse voorstanders.
Deel drie gaat over de theorie van deze cultuurverschillen in de huidige wereld en de veranderingen die vandaag de dag spelen. Zoals het klimaatverandering, de reactie op de globalisering (te veel flexibiliteit roept: rigiditeit op, precies wat er nu gebeurt met nationalistische uitingen).
Zelf ben ik iets langer stil blijven staan in deel twee, waar niet alleen organisaties en naties op de divan liggen, maar ook personen. Ben jij een R of een F? heet het hoofdstuk in het Spaans (In het Engels is het een T of een L). En ja, wat ben ik dan?
Ik ben een chaoot. Dat weet ik al lang. Ik heb moeten leren om hier mee om te gaan, en ben doorgeschoten in structuur en organisatie. Daar wi ik weer een keertje van af.
En dat gaat gebeuren.
Toch is niet alles in het boek geloofwaardig. Ja, ook binnen de VS en alle andere landen zijn zowel de losse culturen als de strakke te vinden. Maar wat maakt nu dat Nederland als flexibel te boek staat en bijvoorbeeld Spanje ook, met enige verschil, terwijl er zoveel voorbeelden zijn waar in beide gevallen los en strak precies omgekeerd zijn. Denk aan het Nederlandse, Afspraak is Afspraak. Nederlanders zijn bijzonder strak in hun omgang, de Spanjaarden veel losser. Maar op andere punten is het weer andersom: Nederland loopt voorop met LBTG e.d. (net als Nieuw Zeeland, blijkt uit het boek). Spanje op enige afstand.
Mijn stokpaardje is dan ook dat de premisse van dit boek, dat culturen af te meten zijn aan deze dimensie wat ver gaat. Ik zelf zou altijd weer als eerste naar de economie kijken. En dan pas naar de cultuur. Handelsculturen of productieculturen laten volgens mij pas echt de verschillen zien. En dan verschilt Nederland met zowel Duitsland als Spanje, terwijl ze op de Rigide-flexibiliteit-schaal wel met Spanje op een lijn ligt, maar niet met Duitsland.
Hoe komt het trouwens dat ik van nature zo creatief en chaotisch ben, maar in het Nederlandse ben opgegroeid en "daardoor" zo strak en rigide ben geworden? De Nederlandse fiets staat symbool voor flexibiliteit, maar je komt er niet ver mee.
--
Reacties