Schuld. In de eerste 5000 jaar (David Graeber)
Al drie keer eerder ben ik dit boek van deze schrijver tegengekomen, maar onlangs pas las ik de inhoud. In 2012 zag ik een documentaire over economie en schuld waar de antropoloog David Graeber waar het hier om gaat aan het woord kwam. In een ander interview zegt de auteur van Schuld, de eerste vijfduizend jaar, dat voor het eerst de timing perfect was bij deze actie.
Zinloze banen is een ander boek van de schrijver, en ook in een Spaans boek over de oorsprong van de financiële crisis van 2008, wordt dit werk gerefereerd.
Debt, the first 5.000 years, is een boek dat je als cultuurliefhebber, dan wel als econoom dan wel als nieuwsgierige omtrent de economie en de financiële sector moet lezen. Vervolgens is dan het moment om na te gaan, wat dit boek nu precies doet. Hoe belangrijk is het?
Op het internet, o.a. op wikipedia zijn samenvattingen te vinden voor diegenen die het werk niet wil lezen, maar toch de discussie wil volgen. Uit die samenvatting en uit de referenties die het boek krijgt op het internet kan je afleiden dat, het een belangrijke bijdrage levert aan de economische wetenschap, als het gaat om het thema schuld. Waar men minder eensgestemd is, is over een aantal impliciete implicaties, namelijk dat het kapitalistische systeem zoals wij het kennen, "dan ook," of "dus" niet kan werken.
Mijn samenvatting van het boek is dat het werk bestaat uit twee delen. Een eerste deel dat overheersend antropologisch van aard is. Dit is bijzonder leerzaam voor de niet kenner en daarin lees je over het ontstaan van samenlevingen en de rol van geld en of schuld. Het laatste krijgt eerder vorm in de samenlevingen, terwijl geld, of coinage - pas later gebruikt wordt.
Leerzaam is bijvoorbeeld hoe geld - of schuld - gebruikt werd om een samenleving te starten, door het fenomeen huwelijk. In het Engels is er dan een onderscheid tussen een bride-price (of bride wealth zoals de antropologen het in de 2.0 versie noemen) en bruidsschat cq. dowry:
It is common anthropological wisdom that bridewealth tends to be typical of situations where population is relatively thin, land not a particularly scarce resource, and therefore, politics are all about controlling labor. Where population is dense and land at a premium, one tends to instead find dowry: adding a woman to the household is adding another mouth to feed, and rather than being paid off, a bride's father is expected to contribute something (land, wealth, money ... ) to help support his daughter in her new home...
Graeber verzint hier de term human economies, omdat geld en of schuld toegepast wordt in een huiselijke omgeving die je kan spiegelen aan een echte economie.
In het tweede deel, al heeft het boek een puur chronologische structuur zonder deze divisie, komt zijn visie aan de orde waarin de economie dan weer gedreven wordt door baar-geld (bullion, zoals de goudstaven), dan wel door schuld als de primaire drijfveer van de economie. In de tijd van de Romeinen bijvoorbeeld, wordt de economie bepaald door munten, die een direct waarderelatie hadden in goud (maar steeds te maken hadden met geldontwaarding), terwijl in de middeleeuwen de economie terugvalt op het veel meer abstracte fenomeen van schuld. Geld blijft dan wel als rekeninstrument bestaan (ook hier voegt de auteur iets toe dat je als amateur niet verwacht, namelijk dat de middeleeuwen helemaal niet een stap terug gaan in de tijd). Deze cycli vullen elkaar aan, en zo komt er na de middeleeuwen opnieuw een periode waar bullion overheerst, en dit komt door de goud- en zilverschatten uit de nieuwe Wereld, die vervolgens hun weg hervinden naar China en India.
De laatste fase, waar we nu inzitten, is die wederom van kredietgeld, en die fase begon in 1971 toen Nixon de goudconversie van de dollar afschafte.
Logischerwijs is er niet veel nodig om te denken dat de volgende periode opnieuw wordt ingegeven door goudconversie, maar dat is nu precies waar de theorie niet noodzakelijkerwijs de weg zal wijzen naar de toekomstige praktijk. Maar de resetdenkers vinden hierin natuurlijk hun gelijk, of in ieder geval iemand aan hun zijde.
Wat ontbreekt er dan?
Zelf denk ik, dit:
Graeber heeft het boek geschreven als impuls zoals hij in de inleiding vertelt, namelijk als reactie op de vraag, waarom zou iemand zijn schuld moeten terugbetalen? Hoe zit het met de moraal van deze tijd waar wapens verkocht worden aan dictators, terwijl de bijbehorende schuld gedragen moet worden door de arbeiders in het land. Of waarom krijgt een bank wel de schuld kwijtgescholden en een huiseigenaar niet?
Vervolgens werkt hij een theorie uit, waarin schuld in een nieuw licht geplaatst wordt vanuit een antropologisch standpunt, te beginnen met het fenomeen "menselijke economie". Bij het lezen van deze theorie krijg ik in ieder geval een gevoel van intimidatie. Een van de dingen die ik merk bij het lezen is dat dit boek een perfecte studie vormt voor algemene ontwikkeling. [Een leuk voorbeeld hiervan is de kennis dat the Wizard of OZ in feite een parabel is over de goudstandaard] Want inderdaad bij een studie economie begint het misschien wel bij Adam Smith ergens in de achttiende eeuw, maar er is nauwelijks een geschiedenis van het economische denken nodig om toch econoom te worden.
Echter door de vijf eeuwen van antropologische c.q. economische geschiedenis begin je te twijfelen of je wel weet wat economie is. Graeber begint namelijk zijn boek met de ontkrachting van de mythe van ruilhandel. Nergens zou dit in de geschiedenis terug te vinden zijn. Echter wat verandert er dan aan de economische wetenschap, wanneer ruilhandel als fenomeen wegvalt?
Wat blijft bestaan is dat door geld als - unit of account - men rationeel kan nadenken over materieel gewin. Toen men nog niet kon rekenen was er dus wel al het concept schuld, maar wat nu hier precies de impact van is op het economisch denken is moeilijk te bepalen. In ieder geval is Graeber de (meeste) economen met zijn boek een stap voor, door zo ver en zo diep over schuld te theoretiseren. Juist die rationele mens staat al langer onder druk in de economische wetenschap, en precies hier gaat de auteur aan de slag om dat euvel op te lossen: volgens zijn visie past het communisme op een natuurlijke manier bij de mens...
Maar wat blijft nu over, wanneer je de leegte van je algemene ontwikkeling hebt opgevuld? Heeft Graeber dan ook gelijk, dat het kapitalistische systeem, voornamelijk door de component schuld, niet kan werken, maar vooral ook: volgt deze stelling uit zijn theorie? En hoe zit het met de rest van zijn stellingen over o.a. markten?
Daar ben ik nog niet van overtuigd. Maar daarvoor wil ik het boek op een later moment opnieuw lezen. Tot die tijd blijft staan dat het boek veel indruk op me gemaakt heeft. Iedere econoom moet dit toch wat onbehaaglijke gevoel hebben, dat een buitenstaander even komt vertellen wat de oorsprong van een van de belangrijkste topics in hun wetenschapsgebied is.
Intimidatie dus. In een interview zegt de auteur, "Ik houd ervan om te provoceren". Na een time-out vraag ik me af waar de essentie hier om draait. Een van de grootste problemen volgens mij in de huidige economische wereld is niet zozeer dat er teveel schuld is, als wel dat de financiële sector te groot is. London staat hier misschien wel symbool voor. Wat was er nu precies eerder? Een economisch proces rond handel en goederen, of een financieel proces rond kapitaal (en arbeid)?
Over de vraag , wat was er eerst, is de volgende passage nog interessant:
We don't know precisely when and how interest-bearing loans originated, since they appear to predate writing. ...
-- 16 mei 2020. Via het boek - door de bank genomen - , kwam ik op het begrip schuldhorigheid, dat de kern zou zijn van het betoog van Graeber. In de Engelse versie van "Schuld," gebruikt Graeber de termen, debt bondage (dat te vertalen is met schuldslavernij) en debt peonage.
--
2018/07/zinloze-banen
2015/12/de-essentie-van-schuld
Zinloze banen is een ander boek van de schrijver, en ook in een Spaans boek over de oorsprong van de financiële crisis van 2008, wordt dit werk gerefereerd.Debt, the first 5.000 years, is een boek dat je als cultuurliefhebber, dan wel als econoom dan wel als nieuwsgierige omtrent de economie en de financiële sector moet lezen. Vervolgens is dan het moment om na te gaan, wat dit boek nu precies doet. Hoe belangrijk is het?
Op het internet, o.a. op wikipedia zijn samenvattingen te vinden voor diegenen die het werk niet wil lezen, maar toch de discussie wil volgen. Uit die samenvatting en uit de referenties die het boek krijgt op het internet kan je afleiden dat, het een belangrijke bijdrage levert aan de economische wetenschap, als het gaat om het thema schuld. Waar men minder eensgestemd is, is over een aantal impliciete implicaties, namelijk dat het kapitalistische systeem zoals wij het kennen, "dan ook," of "dus" niet kan werken.
Mijn samenvatting van het boek is dat het werk bestaat uit twee delen. Een eerste deel dat overheersend antropologisch van aard is. Dit is bijzonder leerzaam voor de niet kenner en daarin lees je over het ontstaan van samenlevingen en de rol van geld en of schuld. Het laatste krijgt eerder vorm in de samenlevingen, terwijl geld, of coinage - pas later gebruikt wordt.
Leerzaam is bijvoorbeeld hoe geld - of schuld - gebruikt werd om een samenleving te starten, door het fenomeen huwelijk. In het Engels is er dan een onderscheid tussen een bride-price (of bride wealth zoals de antropologen het in de 2.0 versie noemen) en bruidsschat cq. dowry:
It is common anthropological wisdom that bridewealth tends to be typical of situations where population is relatively thin, land not a particularly scarce resource, and therefore, politics are all about controlling labor. Where population is dense and land at a premium, one tends to instead find dowry: adding a woman to the household is adding another mouth to feed, and rather than being paid off, a bride's father is expected to contribute something (land, wealth, money ... ) to help support his daughter in her new home...
Graeber verzint hier de term human economies, omdat geld en of schuld toegepast wordt in een huiselijke omgeving die je kan spiegelen aan een echte economie.
In het tweede deel, al heeft het boek een puur chronologische structuur zonder deze divisie, komt zijn visie aan de orde waarin de economie dan weer gedreven wordt door baar-geld (bullion, zoals de goudstaven), dan wel door schuld als de primaire drijfveer van de economie. In de tijd van de Romeinen bijvoorbeeld, wordt de economie bepaald door munten, die een direct waarderelatie hadden in goud (maar steeds te maken hadden met geldontwaarding), terwijl in de middeleeuwen de economie terugvalt op het veel meer abstracte fenomeen van schuld. Geld blijft dan wel als rekeninstrument bestaan (ook hier voegt de auteur iets toe dat je als amateur niet verwacht, namelijk dat de middeleeuwen helemaal niet een stap terug gaan in de tijd). Deze cycli vullen elkaar aan, en zo komt er na de middeleeuwen opnieuw een periode waar bullion overheerst, en dit komt door de goud- en zilverschatten uit de nieuwe Wereld, die vervolgens hun weg hervinden naar China en India.
De laatste fase, waar we nu inzitten, is die wederom van kredietgeld, en die fase begon in 1971 toen Nixon de goudconversie van de dollar afschafte.
Logischerwijs is er niet veel nodig om te denken dat de volgende periode opnieuw wordt ingegeven door goudconversie, maar dat is nu precies waar de theorie niet noodzakelijkerwijs de weg zal wijzen naar de toekomstige praktijk. Maar de resetdenkers vinden hierin natuurlijk hun gelijk, of in ieder geval iemand aan hun zijde.
Wat ontbreekt er dan?
Zelf denk ik, dit:
Graeber heeft het boek geschreven als impuls zoals hij in de inleiding vertelt, namelijk als reactie op de vraag, waarom zou iemand zijn schuld moeten terugbetalen? Hoe zit het met de moraal van deze tijd waar wapens verkocht worden aan dictators, terwijl de bijbehorende schuld gedragen moet worden door de arbeiders in het land. Of waarom krijgt een bank wel de schuld kwijtgescholden en een huiseigenaar niet?
Vervolgens werkt hij een theorie uit, waarin schuld in een nieuw licht geplaatst wordt vanuit een antropologisch standpunt, te beginnen met het fenomeen "menselijke economie". Bij het lezen van deze theorie krijg ik in ieder geval een gevoel van intimidatie. Een van de dingen die ik merk bij het lezen is dat dit boek een perfecte studie vormt voor algemene ontwikkeling. [Een leuk voorbeeld hiervan is de kennis dat the Wizard of OZ in feite een parabel is over de goudstandaard] Want inderdaad bij een studie economie begint het misschien wel bij Adam Smith ergens in de achttiende eeuw, maar er is nauwelijks een geschiedenis van het economische denken nodig om toch econoom te worden.
Echter door de vijf eeuwen van antropologische c.q. economische geschiedenis begin je te twijfelen of je wel weet wat economie is. Graeber begint namelijk zijn boek met de ontkrachting van de mythe van ruilhandel. Nergens zou dit in de geschiedenis terug te vinden zijn. Echter wat verandert er dan aan de economische wetenschap, wanneer ruilhandel als fenomeen wegvalt?
Wat blijft bestaan is dat door geld als - unit of account - men rationeel kan nadenken over materieel gewin. Toen men nog niet kon rekenen was er dus wel al het concept schuld, maar wat nu hier precies de impact van is op het economisch denken is moeilijk te bepalen. In ieder geval is Graeber de (meeste) economen met zijn boek een stap voor, door zo ver en zo diep over schuld te theoretiseren. Juist die rationele mens staat al langer onder druk in de economische wetenschap, en precies hier gaat de auteur aan de slag om dat euvel op te lossen: volgens zijn visie past het communisme op een natuurlijke manier bij de mens...
Maar wat blijft nu over, wanneer je de leegte van je algemene ontwikkeling hebt opgevuld? Heeft Graeber dan ook gelijk, dat het kapitalistische systeem, voornamelijk door de component schuld, niet kan werken, maar vooral ook: volgt deze stelling uit zijn theorie? En hoe zit het met de rest van zijn stellingen over o.a. markten?
Daar ben ik nog niet van overtuigd. Maar daarvoor wil ik het boek op een later moment opnieuw lezen. Tot die tijd blijft staan dat het boek veel indruk op me gemaakt heeft. Iedere econoom moet dit toch wat onbehaaglijke gevoel hebben, dat een buitenstaander even komt vertellen wat de oorsprong van een van de belangrijkste topics in hun wetenschapsgebied is.
Intimidatie dus. In een interview zegt de auteur, "Ik houd ervan om te provoceren". Na een time-out vraag ik me af waar de essentie hier om draait. Een van de grootste problemen volgens mij in de huidige economische wereld is niet zozeer dat er teveel schuld is, als wel dat de financiële sector te groot is. London staat hier misschien wel symbool voor. Wat was er nu precies eerder? Een economisch proces rond handel en goederen, of een financieel proces rond kapitaal (en arbeid)?
Over de vraag , wat was er eerst, is de volgende passage nog interessant:
We don't know precisely when and how interest-bearing loans originated, since they appear to predate writing. ...
-- 16 mei 2020. Via het boek - door de bank genomen - , kwam ik op het begrip schuldhorigheid, dat de kern zou zijn van het betoog van Graeber. In de Engelse versie van "Schuld," gebruikt Graeber de termen, debt bondage (dat te vertalen is met schuldslavernij) en debt peonage.
--
2018/07/zinloze-banen
2015/12/de-essentie-van-schuld
Reacties