Het rechtvaardigheidsgevoel (Jonathan Haidt )
Maar de essentie is: moraal. In hoeverre komen we tot morele keuzes?
Dit boek is uit 2012, maar rond het jaar 2000 schrijft de sociaal psycholoog een artikel getiteld: The intuitive Dog and the Rational Tail. Dat artikel geeft de professional een boost in zijn reputatie. Het argument is heel eenvoudig: je kan een hond niet zijn staart laten zwaaien om zijn gevoel te veranderen. Dat is een krachtige boodschap.
Later is dus ca. tien jaar daarna, de hele theorie tot stand gekomen omtrent moraal en vijf kernproblemen of aandachtsgebieden daarin:
De psychologische ideeën zijn niet nieuw en kom je in vele andere boeken tegen, waaronder bij Damasio, of Wilson. Maar juist het rechtvaardigheidsgevoel is de nieuwe factor in het geheel. Daar hoor en lees je toch veel minder vaak iets over.
Een simpel voorbeeld aan het begin van het boek maakt het duidelijk, wat moraal en ethiek is, wanneer je als lezer gedwongen wordt na te denken over twee personen die sex met elkaar gehad hebben.
Waarvan je direct denkt, hé dat kan niet. Wat moet je daar nu precies van vinden?
Moraal en politieke argumenten zijn vaak zo frustrerend omdat de morele redenen te zien zijn als de kwispelstaart van de intuïtieve hond.
De conclusie van morele psychologie is dat intuïties eerst komen, en strategisch redeneren later volgt. Ten tweede, er is meer dan kwaad en rechtvaardigheid. Er bestaat niet een bepaalde moraal voor elke persoon of situatie. Homo duplex is te zien als een derde inzicht. De mens is een duaal wezen met tegengestelde waarden, zoals tegelijkertijd egoïstisch als ook sociaal. De boodschap is dan ook dat we onze vooroordelen moeten zien te remmen tot we op zijn minst een punt van overeenkomst zien bij iemand die volgens onze intuïtie zijn morele grens overschrijdt.
--
Meer weten: Baron-Cohen Two dimensions of cognitive style. People with autism are very high on systemizing and very low on empathizing. So were some important moral philosophers.
Reacties