Waarom we opeens van de Duitsers houden (Schoonenboom)
"Waarom... (maar zij daar zelf van schrikken)," is een luchtig boek, dat toch een indringend beeld geeft van ... onze Oosterburen. Het boek is uit 2013 en heeft een nieuwe editie gekregen waarbij vooral het vluchtelingen-thema aandacht kreeg.
Het werk begint met een inleiding - Het nieuwe gidsland? waarin het land opeens de nieuwe status van leider in de euro-crisis opneemt - en bestaat uit drie delen.
Deel 1 gaat over "de nieuwe status". Dat begint wederom met die eurocrisis. Er ontstaat een nieuwe Macht in der Mitte (Herfried Münkler). De verbondenheid van het land met Europa is vanzelfsprekend, meer dan bij ons in Nederland, al herinnert het ook aan oude wonden, de spoken uit het verleden.
Het succes van Duitsland is minder zichtbaar en beslaat niet zozeer de grote bedrijven als wel de bekende Mittelstand, de "kleinere" familiebedrijven die een mentaliteit van plichtsbesef en vernieuwing nastreeft, met het Würth als (grote) voorbeeld. Desondanks is er ook een tweedeling zichtbaar, het is niet enkel rijkdom wat het oog ziet. Om het Made in Germany te begrijpen is de samenwerking van industrie en de academische wereld van belang, waar onderzoek, in tegenstelling tot Frankrijk waar onderwijs veel meer belang krijgt, op de voorgrond staan.
Ook de nieuwe hoofdstad Berlijn krijgt een apart hoofdstuk. Anders dan Londen of Parijs is er nog braakliggende terrein. Er was geen tijd om de stad na de oorlog op te bouwen, en zijn veel gebouwen blijven staan.
Deel twee gaat over de vraag wat Duits is. Tradities mogen weer, zoals aandacht voor de prins van Pruisen en de vorstenfamilie Hohenzollern. Op de tv zijn programma's als Graaf (niet Boer) zoekt vrouw, met aandacht voor de oude glans en glorie. Adel heeft altijd een belangrijke rol gespeeld. Leitkultur. De vraag daar wat Duits is blijft de gemoederen bezighouden, al sinds Nietzsche's Jenseits von Gut und Böse, laptop en lederhöse blijken samen te gaan, in het moderne Duitsland.
Hoogcultuur (Gunter Grass) gaat samen met onderbuikgevoel. [was dit ooit anders. Luther is daar een mooi voorbeeld van, hij verloochende zijn rijke afkomst om beter bij de burgers te passen.]
Al lezende merk je als Hollander dat er een belangrijk cultureel verschil is met ons, te zien aan het "innovatieve" Nederland dat meedeed aan de mode om kranten op tabloid-formaat uit te brengen, in tegenstelling tot de Duitsers.
Ook de oorlog blijft onderdeel van het (on)bewust. het oorlogsverleden wordt niet weggepoetst zoals in Spanje, en men mag er openlijk grappen over maken (Polak, Ich darf das, ich bin jude). De nieuwe nazi's zitten vooral in het oude oost Duitsland, die minder ervaring hadden met buitenlanders, hetgeen het meer xenofobie karakter verklaart.
De Oost-Duitse cultuur valt niet meer te herenigen in de vorm van een grote gelijkmaker. Oost-Duitsland blijft anders. De vrouwen zijn onafhankelijker, omdat de cultuur meer egalitair was in de DDR "en dus de sex beter," We waren mentaal ommuurd (Zie: Gefühlsstau, Hans-Joachim Maaz).
Deel drie gaat over het dilemma, groeien of klein blijven. De polarisatie van de vluchtelingen-crisis dat het resultaat is van de willkomstcultur waar het boek mee opent. Maar wat nu toch wel wenkbrauwen doet fronsen. Duitsland werd (of was) een land van uitersten. Dan de aandacht voor de groene revolutie die ook niet vloeiend verloopt. De impact op het landschap is groot (windmolens zonnecellen) en het afzweren van kernenergie door Fukushima gaat niet zonder problemen. Duitsland, zien we hier is een land van risico-vermijders, meer dan in Nederland, al hebben wij angst voor ons eigen water-dilemma.
Het bos geeft Duitsers rust, vertrouwen en veiligheid, al in de sprookjes van Grimm had het bos een hoofdrol. [in een documentaire op de ZDF zag ik hoe Amerikaanse vliegtuigen bomen verplaatsen naar Berlijn om het bos te herstellen.]
Maar Duitsland vergrijst harder dan elk ander Europees land, en wordt in 2050 niet meer het grootste land in Europa op deze voet.
Duitsland lijkt dus een geoliede machine, maar die hapert regelmatig. Het harteloze optreden tijdens de eurocrisis is daar een voorbeeld van. Duitsland, meende Bismarck al, "is te klein voor de hegemonie en te groot voor het evenwicht in Europa."
Maar, zo schrijft de auteur, vergeet niet, het land, de cultuur is nog jong, het bestaat in haar huidige vorm pas sinds 1990.
--
zie ook: The paradox of German Power (Hans Kundnani)
--
2013/10/hollandse-managers-bij-duitse-bedrijven
-- 25 april 2022. Dat van de Duitsers houden is ook meteen afgelopen, na hun steun voor Rusland:
Reacties