Reinventing Capitalism in the age of Big Data (Mayer-Schönberger, Ramge)

In het Nederlands, nuchter vertaald met: de Data Economie. De schrijver schreef eerder, Big Data (2013), dit boek is uit 2018. 

Het boek bestaat uit 10 hoofdstukken en het eerste daarvan heet: het nieuwe kapitalisme. Dat begint met een verhaal over eBay, en online marktplaats van het "traditionele" soort [destijds koper van Marktplaats.nl, hetgeen het ook al weer verkocht heeft, over handel gesproken...] waarvan de schrijver meent dat dit al een oud concept is. EBay doet niet mee met de data-economie, maar zit nog in de oude kapitalistische structuur waar vraag-en-aanbod een rol spelen. In de nieuwe economie gaat het om data, om big data en de kapitalistische waarde daarvan. Eerder werd Yahoo slachtoffer van het nieuwe kapitalisme. In de nieuwe constellatie zal data de economie hervormen en vernieuwen en zal kapitaal, oud kapitaal haar waarde verliezen. In deze datarijke markten gaat het niet meer zozeer om matchen van vraag en aanbod, maar om informatievoorziening, zoals BlaBlaCar die biedt, dat gepaard zal gaan met economisch gebruik en niet met handel zoals in de transactionele markten. Financieel kapitalisme zal vervangen worden door datakapitalisme.

Het idee achter en een voorbeeld van communicatieve coördinatie gaat a.d.h.v. de menselijke kastelen (piramides) die in de Catalaanse cultuur worden gebouwd. Communicatie in het echte leven verloopt via markt en bedrijf. De laatste is echter nog een centraal werkende entiteit die niet aansluit bij de nieuwe communicatievormen. Bij de markt loopt informatie van iedereen naar iedereen, bij een bedrijf nog top-down. Tot op heden had de laatste (het bedrijf) de markt nodig om te groeien. In de toekomst wordt de markt bepalend voor het bedrijf.

Markten en geld. Het voordeel van de decentrale markt is dat er geen single point of failure is wanneer een transactie fout is gegaan. De markt is veerkrachtig. Hoeveel informatie is nodig voor een efficiënte markt? Bij het ontbreken van informatie kan die in-efficiëntie in traditionele markten geld kosten, bv bij het kopen van een huis, wanneer er asymmetrie is en de gebreken niet bekend zijn bij de koper. De overheid corrigeert dit (nu).Met de informatie voorziening zijn kosten verbonden, en het niet toegankelijk zijn van kennis en informatie (bv over neveneffecten van medicijnen) kan de marktwerking sub-optimaal maken. Geld is de wortel van de vooruitgang (Niall Ferguson), en zodoende met geld en prijs werkt de markt, geld geldt als smeerolie en prijs de hoofd-facilitator. Dit vermijd niet dat de transacties die gedaan worden in de markt foutief zijn, omdat de informatievoorziening niet altijd klopt, zoals bij de markt voor hypotheken is gebleken waar men te veel op de prijs hebben vertrouwd, en te weinig op de informatie eromheen.

Datarijke markten, begint met Libratus, de computer gestuurde pokerspeler. Wat deze toevoegt is extra informatie die helpen om het spel beter te begrijpen. Die extra informatie gebruikt Amazon ook om betere zoekopdrachten te kunnen kanaliseren. EBay echter doet dat te weinig, omdat het een oud op transactie-gebaseerd systeem is, waar minder informatie beschikbaar is over de producten. In datarijke markten gebeurt de matching niet enkel op prijs maar ook op (andere) voorkeuren, die via machine learning toegevoegd en gebruikt worden.

Bedrijven zullen anders georganiseerd moeten worden, om in deze nieuwe marktconstellatie mee te kunnen. Steeds werd in het verleden efficiency en verbetering van bedrijfsvoering gedaan met informatiestromen beter te beheersen en te besturen. Sloan van GM, maar eerder al het bedrijf Wedgwood gebruikte technieken om de business te stroomlijnen. De laatste met boekhoudgegevens die er eerder niet waren de eerste door het bedrijf in divisies op te delen zodat de manager enkel naar hun eigen datasegment hoefden te focussen.

Het bedrijf en de toekomst zal zelf lerende systeem invoeren om betere beslissingen te nemen, bijvoorbeeld de schadebedrijven (verzekeraar). Bridgewater wil precies dat doen, machine-learning om daardoor (Prios) de menselijke besluitvorming te laten ondersteunen door kunstmatige intelligentie [dit past bij een normale trend van kennisondersteunende programma's die er altijd zijn geweest, vroeger datamining of Decision Support genoemd, echter nu met veel meer real-time toepassingen].

Het verval van kapitaal. Banken werden verplicht transactie gegevens door te mogen geven aan derden zodat deze betere keuzemogelijkheden konden bieden aan klanten. Kapitaal heeft volgens de schrijver twee functies: informatie en waarde, die ook aan elkaar gekoppeld zijn. Kapitaal blijft nodig, maar verliest zijn waarde doordat er andere informatiebronnen zullen komen. Fintechs bieden peer-to-peer oplossingen die (in China met Lufax of Zopa) omvangrijkere oplossingen bieden dan traditionele instellingen.

Het boek sluit af met, Feedbackeffecten, het ont-bundelen van werk en de menselijke keuze...

Maar, dan komt het ontbrekende in dit betoog, wat is nu datakapitalisme, anders dat er miljardbedrijven ontstaan die met data hun werk doen? Hoe rendeert datakapitaal en hoe blijft het in stand?

Google bijvoorbeeld is een data-intensief bedrijf. De term data-intensief heb ik overigens niet gelezen, maar zou de parallel moeten zijn met kapitaal-intensief. Maar toch komt het kapitaal van Google op de beurs tot stand door hele simpele mechanisme: meer omzet van advertenties. verkoop dus. Dat is de waarde. In de huidige kapitaalmarkt. misschien verandert dat in de toekomst.

--
Andere boeken over Big Data:
Too Big to Ignore (Phil Simon)
Everybody lies (Seth Stephens-Davidowitz)
Weapons of mass destruction (Cathy O'Niel)  How Big data increase inequality and threatens democracy.