Ich bin ein Berliner
Als Nederlander die ergens in Europa woont, word je op een moment geconfronteerd met de vraag: wat ben ik nu precies? Europeaan of Nederlander. Of Kosmopoliet. Dit laatste gaat me wat ver. Maar goed ik voel me wel Europeaan, of soms voel ik me weinig Nederlander. Ik voel me juist wel Hollander wanneer ik ergens voor moet betalen. Onterecht dan ook.
En soms hoef ik niks te betalen, maar dan krijg ik niet de vrijheid die ik zoek. De hele aanleiding voor dit schrijven, begon in feite met een TV-app, NPO geheten. Daar keek ik regelmatig naar om wat meer grip te houden op mijn geboorteland. Voorheen, voor het Netflix-tijdperk keken we nog wel eens naar BVN via de satelliet, maar dat is al weer lang geleden. NPO merk ik in toenemende mate komt met het vervelende bericht dat "dit programma niet beschikbaar is op uw locatie," of zoiets. En dat zijn geen speciale wensen die ik dan heb, gewoon een uitzending gemist, of een willekeurige documentaire. De hele publieke Vara staat hier op slot. De enige zender die nog een beetje open is, is de VPRO.
Dus langzamerhand ben ik verder gaan kijken en toen kwam ik in Duitsland terecht. Precies op een moment dat Duitsland weer in de mode is geraakt, denk ik. En sinds een paar maanden (weken waarschijnlijk) kijk ik veel Duitse tv.
Ik zit nu - als ik een schilder zou zijn - in mijn Duitse periode. Qua cultuur, past dat precies bij mijn zoektocht naar culturele ervaringen en verschillen. Hoe zien Duitsers de wereld. Voor mijn Duitse periode had ik een Russische periode, maar ik ben bang dat mijn Russisch nooit echt wat gaat worden. Toch leer je behoorlijk veel over een land, als je naar de tv of gewoon films kijkt. De cultuur zie je er aan af.
NU in Duitsland, kijk ik nar van alles. Onlangs zag ik een tweedelige serie over het leven van Aenna Burda, een Duitse ondernemer van net na de oorlog, die zoals het in die tijd gewoon was getrouwd was en waar haar man als kostwinner fungeerde. Zij was tegen dat tijdsbeeld dat de vrouw wanneer ze trouwde haar baan moest opgeven. "Ik wens je veel succes," zegt ze dan ook tegen een van haar medewerkers die gaat trouwen. " Je zal het nodig hebben." Volgens deze tv versie neemt ze van haar man, die toen nog op zeer formele manier als Herr Dr. Burda werd aangesproken - iets dat nog steeds wel gebruikelijk is, die formele manier van doen daar - de mode uitgever over, nadat ze zich al jaren hierop verheugd had om een blad uit te geven op dat gebied. Ze komt er later achter dat haar man een relatie heeft met zijn secretaresse en dat die deze uitgever stuurt. Haar man gelooft niet in haar plannen en hij zet een sterfhuis-constructie op waar hij zelf de schuldeiser van is. "Niemand verplicht je dit te tekenen," zegt hij tegen haar wanneer ze achter de grote schulden komt, maar ze tekent wel. En het wordt een succes.
Op een ander moment kijk ik naar het semi-waar-gebeurde verhaal van excentrieke Modeontwerper Rudolph Moshammer. Ook een bijzonder verhaal, op het internet lees ik hoe het met hem afloopt. In de film laat hij zich in met bedelaars en op Wikipedia lees ik dat een asielzoeker hem uit eindelijke vermoord heeft omdat deze 2000 euro van hem eiste, een bedrag dat hij nooit heeft willen geven.
Of een documentaire over het belang van het Duitse bos voor de Duitse cultuur. leerzaam allemaal en regelmatig afgewisseld door een luchtige komedie die bv in Berlijn speelt. Ik herken dat het pleintje achter de Kurfürstendam. Even waan ik me als een echte Berliner. Tijdens deze corona-crisis kan ik dan toch nog reizen.
Die Duitse periode gaat natuurlijk een keer over. Mijn Frans is minder goed dan mijn Duits, maar dat zou een logisch vervolg kunnen geven. En misschien komt de Russische periode nog eens terug.
Ik doe dit natuurlijk (niet) omdat de coronavirus ons dwingt anders met energie en het klimaat om te gaan. Is al dat reizen nou nog wel nodig? Ik heb dan het voordeel dat ik al vroeg in mijn leven gereisd heb, en die noodzaak nu minder voel. Maar dit zou voor meer mensen kunnen gelden. Je kan nu online een museum bezoeken en meer van kunst leren dan je ooit ter plaatste zal zien. Of naar Opera's kijken, online vanuit Italië...
Misschien ben ik een belangrijk detail nog vergeten. De hele discussie over Nederland en de Euro, en typische Hollandse uitspraken van minister Hoekstra richting het Zuiden. Nederland heeft helemaal gelijk. Maar gelijk hebben en gelijk krijgen zijn twee verschillende dingen. Door wat meer begrip te krijgen van wat er in Duitsland speelt kan ik misschien ook beter inschatten hoe het met de Europese problemen verder zal gaan. Nederland is, de hoge toon ten spijt, daar zeker niet leidend in.
--
--
Over de vroegere DDR en de relatie tussen beiden staten zie je ook veel. Daar blijkt nog veel oud zeer te zitten. Er waren toen veel spionnen die in de periode van de eind jaren zeventig zich aangetrokken voelde tot en de situatie in het communistische DDR idealiseerden. Zij spioneerden voor de DDR en werden vaak pas na het vallen van de muur ontmaskerd.
Reacties