Een stukje, de kleine Marx
Marx staat ook bij de economen in de financiële sector nog hoog "aangeschreven" als belangrijkste / meest invloedrijke econoom van de vorige eeuw door zijn diepe analyse van het kapitalisme.
In "de kleine Marx," een boek van Marx-expert Geert Reuten, is er weinig ruimte voor biografische gegevens. Vooral de verandering, waar zit die nu precies in. Reuten schrijft: "Maar zijn studie en de politieke omstandigheden radicaliseren hem." dan wordt hij redacteur er komt censuur en hij verhuist naar Parijs. De biograaf Rolf Hosfeld, schrijft dat er nogal wat gefrustreerde mensen waren door de Prussische censuur, "which had radicalized many." Maar in diezelfde biografie staat toch ook een andere passage: Hij [Marx] behoorde in zekere zin tot de 'revolutionaire generatie' van zijn eeuw. In 1831 en 1834 kwamen in Lyon de zijdewevers in opstand met de strijdkreet 'Vivre en travaillant ou mourir en combattant'.
Hoe komt radicalisering nu precies tot stand? Is dat niet wanneer Marx Sand en Proudhon ontmoet? Bij deze laatste ziet hij te weinig actie, en Proudhon verwijt Marx zelf dat hij een nieuwe Luther wordt, kritiek hebben en vervolgens zelf iets ontwerpen, een nieuw systeem dat evenveel problemen geeft. Na zijn dood is het Engels die zijn pen overneemt en zijn werk afschrijft, terwijl Marx daarvoor al steeds meer begint te twijfelen. Ook bijzonder in dat licht is dat Het Manifest eerst uitgebracht wordt en pas later Das Kapitaal. Dus in mijn visie wordt Marx steeds minder actievoerder, en steeds minder radicaal en meer de echte wetenschapper.
Is de revolutie (en radicalisering) niet veel meer een Frans product dan een Duits? Los dat de echte revolutie Russisch is...
Dat de kleine Marx over het werk van de filosoof en econoom gaat is logisch. De auteur is daarbij niet altijd neutraal. Hij schrijft letterlijk: wat heeft die 19de eeuwse econoom ons te vertellen over het kapitalisme van vandaag. Wel: niks. De tekst is doorspekt met emotioneel-geladen termen zoals: "Zo is een categorie Nederlandse handelaren rijk geworden door de internationale handel - waaronder de slavenhandel..."
De essentie van het kapitalistische systeem is dat het productieapparaat (kapitaal) in handen is van een beperkte groep mensen, de rest via arbeidskracht in levensonderhoud moet voorzien via de arbeidsmarkt, en dat het productieproces gericht is op het maken van winst.
Dit keer maak ik geen samenvatting (van de samenvatting). Het is duidelijk - zoals het begon - dat de invloed van Marx groot is. In hoofdstuk vijf lezen we dat hij de macro-economie avant la lettre heeft gedacht en gebracht.
Mogelijk kom ik later nog op inhoudelijk zaken van Marx of deze Kleine Marx terug. Mijn interesse gaat nu vooral uit naar de persoon en de kracht achter de professional.
Mensen maken hun eigen geschiedenis, maar onder geërfde omstandigheden, zo sluit het boek mooi af overigens...
Reacties