De bank van de goede bedoelingen

De ramen open bij de Rabobank. 

Laat ik met de deur in huis vallen. Het is best stoer van de Rabobank om de ramen open te gooien en mij zonder voorwaarden vooraf,... toegang tot de bank te verlenen. 

Zo opent het boek met een verantwoording. Het idee is om te kijken wat er in de financiële wereld is veranderd, bij de banken die een grote rol hebben gespeeld. Bij de ABN en de ING bleven de ramen dicht, de Rabo was wil in voor een experiment.

"De bank van de goede bedoelingen," is een term die een Rabobank-medewerker zelf doorgeeft aan de schrijver en deze "rake typering" logisch oppakt omdat er twee dingen in zitten, bedoelingen en de moeilijkheden waar je als bank / medewerker mee geconfronteerd wordt. Bedoeling, denk ik zelf, draagt ook een soort doelmatigheid in zich. Het hebben van een doel is een belangrijk fenomeen bij bedrijven, en het ontbreken ervan is even bezwaarlijk. Waar doen we het ok al weer precies voor?

In het eerste deel geeft de auteur zijn visie op het probleem bij de banken in het specifieke en in het algemeen ook bij bedrijven, namelijk de motivering door prikkels. Bankiers zijn net mensen, heet hoofdstuk drie en daarmee schetst hij het beeld dat het in feite niet uitmaakt waar je werkt, als de prikkels en motivering maar goed is. Hier vraag ik me zelf wel af hoe een medewerker bij een financiële instelling hiervoor specifiek gekozen heeft en niet b.v. om bij een ander, juist niet financiële instelling te werken. 

In mijn tijd verdiende je vele malen meer in de financiële wereld dan daarbuiten. Ik twijfel zelf of prikkels het enige verschil maken. Het fenomeen prikkels is te herleiden tot de micro-economie, en dat is waar de auteur ook het meeste voorbeelden gebruikt. Zelf zou ik bijvoorbeeld denken dat wanneer hij op de coöperatieve structuur inzoomt ("die werd uitgevonden door of tijdens de tijd van J.S. Mill"), de macro-economische consequentie zou zijn van deze vorm van ondernemen. Is de coöperatie nu juist in opgang of is dat een uitstervend economisch ras? En is de coöperatie nu wel of niet een beter antwoord op het (financieel) kapitalistische model waar zo veel kritiek op is.

De voorbeelden hoe de praktijk werkt bij de bank zijn casuïstisch van aard en betreffen bijna altijd een kijk in de keuken van een bepaalde professional in een bepaalde afdeling, zoals bijzonder beheer, of een accountmanager of een landmanager, zoals in Australië. De gevallen zijn helder en kenmerkend en soms ook wel algemeen. Voor Rabo kan je wel een ander bedrijf indenken. Zeer specifiek voor de Rabo is wel de afhandeling van een commodity-transactie waar de nodige complexiteit te vinden is. [Zelf denk ik dan meteen aan de vraag: is dit nu iets waar blockchain een verandering in zou kunnen brengen?]

Daarnaast heeft het verhaal ook promotionele trekken, zonder dat dit opzettelijk de bedoeling is geweest. Maar het bezoek aan Australië - de enige voorwaarde voor dit onderzoek vanuit de Rabo - is wel inspirerend. Dat hebben die jongens bij de Rabo toch maar mooi voor elkaar. Daar zie je bijvoorbeeld - net zoals in Afrika - dat de coöperatieve vorm geen dogmatische religie betreft. De Rabo doet zaken met iedereen. 

Afrika, nog een relatief succesverhaal, krijgt m.i. veel te veel aandacht. In het jaarverslag dat ik er even op nasla, lees ik dat er in "Afrika" nog geen procent van de totale omzet plaatsvindt. maar het verhaal is mooi en de econoom-als-antropoloog weet er altijd een interessant gegeven bij te halen.

De relatie tussen de centrale organisatie (Utrecht) en de lokale banken krijgen in twee aparte delen aandacht. het is een fenomeen dat iedere professional bij grotere bedrijven wel herkent, maar het unieke van de Rabo, dat bij de ledenvergadering niemand anders mag bijzijn is wel bijzonder. Ook voor de auteur moest een uitzondering gemaakt worden.

Bijzonder beheer is een typische troubleshootafdeling. Je hebt bij dit soort organisaties een soort eerste en tweede lijn en bijzonder beheer zijn de afwijkingen die haast geen regels kent. Ik denk dan aan de overname van Dockwise door Boskalis. Dockwise heeft een vloot schepen die zeer complexe vervoersituaties ( zoals offshore platforms) kan verwerken.

De auteur is niet enkel de neutrale observer, als is dat wel zijn belangrijkste rol. Maar hij is naast onderwijzer in de vorm dat hij academische / theoretische uitleg geeft aan de dingen die hij ziet en hem opvallen, ook een soort consultant (dat is te merken wanneer hij het heeft over de Menselijke Maat) of adviseur. Hij geeft direct advies wanneer hij ergens op stuit. Het meest opvallende voorval is wel het moment waarop een adviseur het heeft over de hedendaagse generatie en het probleem dat de jongeren minder vermogend zijn dan de "boomers" [mijn woorden]. DE Rabo heeft hier studie naar gedaan en ik kende dat soort studies direct / zij noemen het een weglekeffect / en dat is typisch iets van de Rabo die strategisch denkt en een product dat ik herken van de heisessies van dat bedrijf. Dan kwam er een plan waar wij als dochteronderneming (de vermogensbeheerder destijds) een nieuwe koers moesten gaan varen, dan wel over ingelicht werden. De auteur grijpt dan meteen in, en we zullen nooit weten hoe het de Rabo was vergaan zonder die interventie. Los of het goed of slecht is, valt het op dat hij hier een andere pet op heeft.

Dat de antropoloog vervolgens te ver meegetrokken wordt in het veldwerk, schrijft de auteur ook met enige bedenkingen en zelfreflectie: ik ben op een of andere manier in dit proces meegezogen. Dat is een les voor een volgende keer. Neem niet de problemen op je schouder van iemand anders.

Dan nog wat fait divers...

Het verhaal van die varkensflat die niet zouden mogen en dan komt er een landbouwer die zegt, bejaardenflat mag wel, maar varkensflat niet?  En zijn argument voor schaalvoordelen zijn meer dan boeren verstand.

De golden retriever. het kenmerkende van de Rabo door een investmentbanker (Michael EverY) Goldens zijn betrokken en maken graag deel uit van het gezin. Mooie typering.

China is een kansloos verhaal. Daar kom je niet tussen. Zet ook even te denken. En dat ze liever Google Bank of Starbucks Bank vertrouwen dan de traditionele banken.

In Australië (gaat het om), ... organic, organic en organic...

De technologische ontwikkeling van / in Tanzania. Waar mobiel bankieren de standaard is. geen geheel nieuw verhaal maar zeer interessant geschreven. En ... Een lokale partner is een must

Rabo is een speciale bank juist door op Food en Agri te focussen. Daar kunnen andere nog wat van leren.

Fout bedrijf goed doel. Hoe moet het nu met koffieshops financieren?

Een mooi verhaal, dat ik graag lees.

Voor de echte liefhebbers is er ook: Het coöperatieve alternatief. Honderd jaar Rabobank, 1898-1998.

... Een bijzondere passage vond ik deze: “Eric Bartelsmans, werkzaam bij het CPB, hoogleraar, zei altijd, je kan beter om vergeving vragen dan om toestemming...” Maar is hij de echte uitvinder van die uitspraak?