Open (Johan Norberg)
Het verhaal van (de) menselijke voortgang. Een pleidooi of een onderbouwing dat handel en het openstellen van grenzen naties rijker heeft gemaakt. Hier een korte bloemlezing, als eerste.
1. Samenwerken is de sleutel tot menselijke vooruitgang. "Mensen zijn in drie aspecten anders dan andere levende wezens: taal, intelligentie en samenwerken." William von Hippel meent dat het gooien van stenen een sociale sprong gebracht heeft voor de mensheid, omdat daarmee coördinatie tot stand kwam. Home Sapiens overleefden de Neanderthalers omdat deze een open geest hadden en open stonden voor handel. Neanderthalers niet: die bleven op hun plek.
2. Steden zijn geboren niet om hun burgers te beschermen van gevaar van buitenaf, maar om door coöperatie, arbeidsdeling en stedebouw er zoveel vermogen opgebouwd werd, dat muren deze rijkdom moest beschermen.
... Nederlanders, The Dutch, zijn rijk geworden door hun open geest, door handel. Nederland was niet echt geïndustrialiseerd, maar ontwikkelde zich door handel.
De globale economie is niet een zero-sum-game!
Het / ons menselijk instinct conflicteert met deze openheid: De mens is bang voor dreigingen van buitenaf en voor iedereen die buiten de groep valt.
De problemen van vandaag kunnen enkel door openheid opgelost worden.
Op Amazon schrijft Steve Summers:
Johan Norbergs´ kernpunt ... is dat de immense complexiteit van de menselijke natuur stevig verankerd is in de millennia sinds onze proto-sapiens-voorouders uit de bomen kwamen. Onze geëvolueerde eigenschappen brengen een sociale orde voort die heel anders is dan onze aapachtige neven. We werken samen, innoveren en vormen handelsnetwerken met buitenstaanders. We zijn geboren om problemen op te lossen, gestimuleerd door uitdagingen. En we kunnen selectief onze primaire 'wij versus zij'-impulsen bedwingen om brede coöperatieve gemeenschappen te vormen. Daar kan de ruwe nul-som-wereld van de natuur worden vervangen door positieve-som-samenlevingen waarin menselijke vooruitgang wordt bevrijd van overgeërfde beperkingen.
Het duurde onnoemelijk lang voordat dit gebeurde, zelfs nog langer om duidelijk te worden. We moesten eerst spreken, gereedschappen maken, alfabetten, verplaatsbare letters, informatiearchieven en kennisnetwerken creëren die bij onze handelsnetwerken passen. Ongeveer 200 jaar geleden begon deze cumulatieve vooruitgang dramatisch te versnellen. Met horten en stoten en onregelmatige sprongen vooruit en achteruit, hebben we de moderne wereld gecreëerd met vallen en opstaan, en vooral door steeds meer open samenwerking. We begonnen de enorm complexe problemen op te lossen die we van de natuur hebben geërfd (roofdieren, honger, uitputting van hulpbronnen, ziekte, droogte en overstromingen) en begonnen de resterende gebreken van onze eigen natuur (oorlogen, geweld, misdaad en machtswellust) te verminderen.
Op dat geologische moment trokken miljoenen innovaties de mensheid uit de put van schrijnende armoede en vernederende dienstbaarheid. De rijkdom breidde zich exponentieel uit - ongeveer 3.000% en dat telt nog steeds - tot niveaus die onze voorouders ondenkbaar waren. De wereldwijde armoede is de afgelopen 50 jaar sterk gedaald. Ondanks de indrukken van ons dagelijkse nieuws zijn oorlogen, misdaad, geweld en kindersterfte afgenomen, de levensduur verdrievoudigd, komen nuttige uitvindingen nu in lawines terecht die de vooruitgang zichtbaar maken. De liberale democratie en mensenrechten zijn enorm uitgebreid. Malthusiaanse grenzen aan menselijke bloei werden over de gebeurtenishorizon verlegd naarmate de wereldbevolking de 8 miljard nadert en de armoede in de derde wereld dramatisch daalt.
Gelijktijdige vooruitgang in wetenschap, technologie en geneeskunde in de afgelopen honderd jaar - of zelfs het laatste decennium - verbijstert de geest als je probeert ze mentaal op te sommen. Maar er komt nog snellere acceleratie. Die prachtige samenwerkingskatalysator, het internet, nu volledig wereldwijd, is een brandslang van oplossingen die problemen blussen. Bijna al deze vorderingen waren spontaan en ongepland. Innovatie is te toevallig om te worden beperkt. En het werkt zijn magie met open, vrijwillige samenwerking. Proberen om het onder controle te krijgen enerveert. Sluit de jaloezieën en die creativiteit wordt gekanaliseerd in duistere doeleinden.
Zelfs bij hoge snelheid gaat de voortgang nog steeds ongelijkmatig. En voortdurend bedreigd met achterwaartse sprongen. De apendelen van onze natuur zijn nog steeds bij ons. Demagogen en dictators brengen nationalistische bendes op gang om ons terug te voeren naar een idyllisch verleden (of utopische toekomst) vrij van alle onopgeloste spanningen die gepaard gaan met de moderniteit.
Intellectuelen klagen dat we deze chaotische race naar de toekomst moeten stoppen en ons moeten onderwerpen aan een verlossend masterplan. In academische echokamers wordt studenten geleerd dat rede, objectiviteit, tolerantie en open onderzoek slechts instrumenten van onderdrukking zijn. Of die vooruitgang kan alleen komen door afgedwongen politieke correctheid, inkomensgelijkheid en een open zoektocht naar sociale rechtvaardigheid op basis van groepsidentiteit.
Zullen we doorgaan naar een open, welvarende en optimistische toekomst - of ons terugtrekken in een mythisch gouden tijdperk dat voor het laatst in 1984 werd gezien? Als de openheid verloren gaat, stopt de vooruitgang niet zomaar. Openheid is even noodzakelijk voor de stroom van rijkdom als om die uit te vinden. Als we terugdrijven naar een autoritair bewind, zullen we alle 8 miljard mensen waarschijnlijk de terugkeer ervaren van de Malthusiaanse limieten die we zojuist hadden overwonnen.
De hypothesen en conclusies van Norberg zijn niet uniek. Steve Pinker en Matt Ridley (en anderen) hebben vergelijkbare dingen gezegd, maar hij herformuleert niet alleen de argumenten van anderen. Bottom line: mee eens of niet, het is een verdomd goed - en zeer tot nadenken stemmend - boek!
Reacties