Eerste Persoon Enkelvoud
Op de website van Murakami staat de aankondiging van zijn laatste boek: FIRST PERSON SINGULAR:
“A minute is a minute, an hour is an hour. We need to cherish it. We need to deftly reconcile ourselves with time, and leave behind as many precious memories as we can–that’s what’s valuable, above all else."
Er zijn twee soorten schrijvers: degenen die onvermoeibaar zoeken naar een manier om hun visie op de wereld uit te drukken en degenen die zich beperken tot het herhalen van een min of meer gelukkige formule. Valle-Inclán behoort tot de eerste groep. Na een nauwe promiscuïteit met wilgen, meermannen en prinsessen te hebben gecultiveerd, verlichtte hij het groteske, waar de zwaan plaats maakte voor het vervormde beeld van El Callejón del Gato. Borges behoort tot de tweede. Als maker van authentieke meesterwerken week hij nooit af van het universum dat hij had gecreëerd, met zijn spiegels, tijgers en paradoxen.
Haruki Murakami (Kyoto, 1949) beweegt zich in die tweede kamp, waar het sublieme samengaat met het overbodige en voorspelbare. Het stelt zijn volgelingen nooit teleur, maar voor de rest geeft het de indruk een enkel boek eindeloos uit te rekken met al zijn fetisjen: elegante erotiek, sentimentele teleurstellingen, grote steden doordrenkt van melancholie, existentiële mislukkingen, zachte lyriek, mysterieuze vrouwen, zwevende jazznoten. in eenzame vroege ochtenden. De eerste persoon enkelvoud bezit al deze eigenschappen, met zijn onbetwistbare verleidingskracht, maar het veroorzaakt dezelfde sensatie als de nieuwste García Márquez-boeken, waar het onmogelijk is om het gevoel kwijt te raken van het opnieuw tegenkomen van iets dat al bekend en uitgeput is.
Met die lichte en vloeiende stijl die de frisheid van een popsong oproept, spreekt Murakami dit keer tot ons over kwesties met een zogenaamd autobiografische echo, zoals een avond gedeeld met een klasgenoot op de universiteit ("Ruwe steen, koud kussen"), waar het blijft heel Natuurlijk is seks slechts een ontsnapping, een korte knippering die de eenzaamheid niet kan sussen. De lichamen smelten even en scheiden dan, wat de ondoordringbaarheid van de mens bevestigt. "De woorden blijven in ieder geval aan onze zijde", merkt Murakami op. De scherpte van deze en andere observaties contrasteert met andere kinderachtige en ietwat oubollige reflecties: "niemand zal in staat zijn om de herinnering aan lief te hebben weg te nemen." Murakami is zo. Hij verbaast ons met zijn inzicht en valt dan van de klif.
Deze verhalen zijn Murakami in hun puurste vorm, ze stellen hun toegewijden niet teleur, maar ze riskeren niet iets nieuws te ontdekken.
In een ander verhaal ("bloem en slagroom") wordt het contrast herhaald. Een mislukte afspraak die de indruk wekt door een schilderij van Paul Delvaux te zijn gegaan, met zijn magische blauw en zijn onmogelijke geometrieën, leidt tot een filosofische speculatie van weinig diepgang. Een oude man spreekt met de protagonist van "een cirkel met vele centra" en de verteller concludeert dat deze cirkel de kracht van het geweten symboliseert om "met het hart lief te hebben, diep medeleven te voelen, utopieën te omarmen, geloof te vinden". Kawabata of Tanizaki zouden zo'n expliciete toelichting nooit hebben aangetast. De Japanse literatuur heeft bijna altijd meesterlijk ellips gebruikt, waarbij sentimentaliteit wordt vermeden. Misschien is het niet eerlijk om dit soort verwijten te maken aan Murakami, de meest westerse van de Japanse schrijvers, wiens werk is ontwikkeld in het vuur van auteurs als Raymond Carver, Scott Fitzgerald of John Irving.
Misschien om deze reden valt zijn talent op wanneer hij andere registers adopteert die dichter bij de iconen van onze zwakke en vloeibare postmoderne tijd staan. De beste Murakami ontmoeten we in verhalen als "Charlie Parker Plays Bossa Nova" of "With the Beatles", waar de verbeelding de vrije loop laat met de inspiratie van een goede jazzimprovisatie. In het begin schreef Murakami een artikel voor een fanzine, waarbij hij een niet-bestaand Charlie "Bird" Parker-album uitvond met bossanova-thema's.
Het voorval wekt de verontwaardiging van de directeur van het tijdschrift, maar de lezers raken opgewonden en haasten zich naar de winkels om het album te zoeken. Murakami stuit op het stuk in een winkel in New York, en later verschijnt "Bird" in zijn dromen en speelt "Corcovado". Tijdens een kort gesprek legt de saxofonist uit dat de dood is "als een wezen dat langzaam kruipt". In "With the Beatles" brengt de schrijver liefde samen, een gevoel dat in zijn geval geassocieerd blijft met het beeld van een tienermeisje met het album van de Britse groep tegen haar borst gedrukt, en zelfmoord, een stille epidemie die nooit ophoudt de kwetsbaarheid van de mens, altijd blootgesteld aan teleurstelling, mislukking en minachting.
Zijn literatuur bevestigt het einde van een tijdperk en het begin van een nieuw tijdperk waarin het neonlicht van grote steden de kleuren van de schemering overstemt
In 'Poetic Anthology of the Tokyo Yakult Swallows' vertelt hij over zijn liefde voor honkbal en zijn kortstondige uitstapje naar poëzie. In "Carnaval" richt hij zich op de dualiteit van de mens, wiens ware identiteit meestal verborgen is onder een masker, daarbij verwijzend naar het geval van Schumann, een genie gekweld door waanideeën die dubbelzinnigheden en paradoxen in zijn muziek zaaiden. "Bekentenissen van een Shinagawa-aap" brengt de kafkaëske ader aan het licht die door Murakami's werk loopt en duikt in de tegenstellingen van onze soort. Ten slotte verwijst "First person singular" ironisch genoeg naar de trucs die we gebruiken om te doen alsof we een fictieve persoonlijkheid zijn, die in staat is onze onvolkomenheden te corrigeren of te verbergen.
Eerste persoon "enkelvoud" is Murakami in zijn puurste vorm, met al zijn deugden: direct en pakkend proza als een Beatles-melodie, dromerige en oogverblindende sferen, personages overweldigd door eenzaamheid en identiteitsproblemen, steden met gezellige bars en grote lanen onpersoonlijk waar een verraderlijke regen valt , vergelijkbaar met die van Blade Runner. Het is geen slechte oogst, maar het is dezelfde strategie van auteurs als Carrère en Houellebecq, ongeneeslijke onanisten die gevangen zitten in terugkerende fantasieën. Murakami durft niet te innoveren, zoals de laatste Coetzee doet, met zijn ongewone en riskante trilogie over Jezus. Die houding heeft een voordeel. Uw lezers zullen de commotie van de experimenten bespaard blijven en zullen kunnen blijven genieten van die vertrouwde sfeer van de oude bars die de jaren voorbij laten gaan zonder hun uiterlijk te vernieuwen.
Ik wil mijn ongenoegen niet wegnemen dat Tusquets zijn boeken niet meer naait. De draad heeft de waardigheid van het zwaard en de delicatesse van de chrysant. Ik ben bang dat ik me ook laat meeslepen door omkoopbare overwegingen, maar ik ben me ervan bewust dat ik elke keer dat ik buig voor Mammon, het idool van onze tijd, een greintje van mijn ziel verlies. Mishima zou het met me eens zijn geweest. Murakami, die nooit heimwee heeft naar het heroïsche tijdperk, zou mijn oordeel waarschijnlijk minachten. Zijn literatuur, om vele redenen zo gewaardeerd, bevestigt het einde van een tijdperk en het begin van een nieuw tijdperk waarin het neonlicht van grote steden de kleuren van de schemering overstemt en hifi-systemen het moeilijk maken om de geluiden van de natuur te horen.
Reacties