Hoe reageren landen op een crisis

 Upheaval, turning points for nations in crisis, is een boek van Jared Diamond. De schrijver is een bekend, die naam gemaakt heeft met het boek Weapens, Germs and Steel. Hij is professor van geografie, begon met fysiologie, verruimde zijn blik naar evolutionaire biologie en biogeografie. 

Anders aan dit boek is dat er een deel gewijd wordt aan personen. Onze eigen crisis. Hoe gaan we ermee om. Het verhaal dat hij zelf vertelt over zijn eerste crisis is overigens niet erg overtuigend.

Je ziet wel dat Diamond zelf een professionele ontwikkeling heeft doorgemaakt wanneer hij over factoren schrijft die een persoonlijke crisis kunnen oplossen. Zoals en als eerste het herkennen dat je in een crisis zit, acceptatie dat je zelf verantwoordelijk bent voor acties, opname van de schade, inventarisatie van middelen en steun van anderen, de kracht van het ego (zelfvertrouwen), eerlijke zelfevaluatie, eerdere criseservaringen, geduld, flexibiliteit, persoonlijke waarden en afwezigheid van verstrengeling: je moet wel de vrijheid hebben om uit een crisis te kunnen komen. Hebben of nemen.

Het tweede deel gaat over landen in crisis en een bekend voorbeeld is de metamorfose van Chili, eerste onder Allende en dan het voor economen bekende verhaal van het experiment van de theorie van Milton Friedman en dat deze zelf naar Chili afreist om 45 minuten met Pinochet te gaan praten.

Deel drie gaat over de landen in de wereld, zoals Japan (wat valt er van het land te verwachten in de toekomst en wat staat het land te verwachten, zoals het probleem van de vergrijzing, geboortecijfers) de VS, idem en wat kunnen we op zich verwachten, van zaken als het klimaat, nucleaire wapens, fossiele brandstof, alternatieve energiebronnen en andere natuurlijke hulpbronnen, ongelijkheid...

In de epiloog komt een belangrijke vraag terug die refereert aan het begin van het boek, over de persoonlijke kant. Is de geschiedenis nu onafhankelijk van wie er aan het roer staat, of niet. Er zijn volgens Diamond twee kampen. De Britse historicus Thomas Carlyle (On heroes) meent het eerste, namelijk dat de geschiedenis bepaald wordt door grote mensen zoals Oliver Cromwell en Frederik de Grote. Leo Tolstoi staat aan de andere kant en stelt in zijn Oorlog en Vrede dat de invloed van de leiders op de loop van de geschiedenis minimaal is. Deze laatste visie is nu gemeengoed onder historici schrijft Diamond, waar de vele details belangrijker zijn dan politieke beslissingen van een paar belangrijke mensen.

Oh ja, denk je dan...

Maar er is ook de mening van de Duitse socioloog Max Weber, die precies in het midden zit qua idee: sommige klasse van leiders - de charismatici konden de loop van de geschiedenis wel beïnvloeden. Dit debat blijft de gemoederen toch nog bezighouden in onze tijd.

Zelf denk ik dan aan de (afwezigheid) van leiderschap in momenten zoals nu met grote veranderingen, waar er te veel zaken spelen waardoor er niet echt één leider opstaat. De wereld is te gefragmenteerd, totdat we uit de crisis zijn terug in een meer normale loop van de geschiedenis.