... Geluk ben je zelf. Dit is een luisterboek, waar ik met plezier naar geluisterd heb. Het heeft me aan het denken gezet om wanneer je een boek schrijft, te luisteren (text to speech?) naar het verhaal. Hoe komt het over? Dit boek is zeer rustig geschreven, er spreekt inderdaad rust uit het boek en dat mag wel wanneer het over geluk gaat.
Ik heb niet zoveel boeken of tijdschriften over geluk (happinez) gelezen, het meeste bekende is wel dat van Bertrand Russell (zie de link onder).
De schrijver van dit boek is Jan Jaap van Hoeckel en hij begint zijn boek met zijn levensverhaal. Daarin valt mij op dat hij voor mij uit een andere (na-oorlogse) generatie stamt. Desondanks denk ik dat het verhaal en zijn boodschap, dat geluk vooral binnen in jezelf zit, wel tijdloos is. Zijn stelling is verder: geluk is niet een doel, maar de weg. En die is onomkeerbaar. Heb je op een bepaald moment besloten om gelukkig te worden, dan kan je niet meer terug. De weg en het uitzicht geeft je geluk.
De kern is dat geluk in feite betekent dat je leert hanteren hoe je met je eigen leven omgaat. Daar mag een stuk egoïsme bijkomen, want niemand anders kan jou gelukkig maken. Daar kwam de schrijver achter nadat hij zijn huwelijk - hoe moeilijk ook na elf jaar - eindigde. Geluk is een vaardigheid, en niet zomaar een emotie.
Om geluk te bereiken gebruikt de auteur de metafoor van een hoofdschakelaar, net zoals deze spanning geeft voor de energie aan een woning. Staat de schakelaar uit, dan werkt NIKS. De hoofdschakelaar bestaat uit zes ingrediënten die de basis vormen om de weg naar geluk te kunnen bewandelen. JE bent zelf verantwoordelijk, je hebt bewustzijn nodig, je moet willen, negativiteit moet je opgeven, het vergt moed en vertrouwen. Met negativiteit worstelt van Hoeckel nog het meest geeft hij toe. Je ziet het ook in de titel, daar blijft een vleugje negativiteit terugkeren, met de Dwarsligger.
Toch een leerzaam boek. Het mooiste fragment vond ik dat over loslaten. "Om te kunnen loslaten moet je eerst heel goed kunnen vastpakken." Dat deed me denken aan mijn nonchalante periode, waar ik elke tegenslag weglachte zonder een traan te laten. Nee: je moet stilstaan bij het ongeluksmoment en voelen wat er gebeurt.
De enige objectie tegen dit verhaal zou je misschien kunnen zetten op het moment van bewustwording. Wanneer je jong bent en de wereld nog niet zo goed begrijpt, dan valt er niks te hanteren. Daarmee leg je automatisch al een aardig eind in je leven af. In hoeverre je het roer helemaal om kunt gooien vraag ik me altijd maar af.
Geluk blijft een abstract begrip. Je kan er je hele leven mee bezig zijn. Dit boek lijkt een soort stoïcijns recept te geven, om een punt achter alle toekomstige tegenslag te zetten. Het is namelijk aan jou om er toch iets van te maken.
Wat de definitie van geluk is komt ook aan de orde. Erfelijke omstandigheden maken een groot deel uit, de situatie werk, familie, huis.. De derde component is "je alledaagse denken, zeggen en doen. Hoe leef je je leven, hoe ga je met jezelf en anderen om... Ca. 40% van je geluk is hierin te vinden." Je omstandigheden bepalen DUS maar 10% van je geluk. En dat is bijna te verwaarlozen.
De filosofie van de enige dwarsligger is puur rationeel. Gevoel is helemaal geen factor en leidt alleen maar af. In grote mate klopt dat denk ik.
De filosoof Russell hanteert een negatieve benadering en onderzoekt de vraag, waarom mensen vaak zo ongelukkig zijn. Juist veel met jezelf bezig zijn geeft geen geluk. Dat staat toch wat tegenover het verhaal in dit boek. Desondanks een mooi verhaal.
Er zijn ook andere boeken over geluk. Iedereen die iets bijzonders heeft meegemaakt, een geluksvogel, zou er een boek over kunnen schrijven. Ben je ongelukkig in je jeugd dat is de kans groter dat je later wel gelukkig wordt. Of juist niet.
Maar wat zegt bv iemand uit de medische wereld. Ik las ook het boek van Luis Rojas Marcos, ons geluk. Hij is psychiater, was als jong kind hyperactief en moest bezig gehouden worden, werd overal lastig gevonden, maar maakte het tot bekend arts in de VS. Zijn benadering is wat meer wetenschappelijk. Iedereen zoekt geluk, dat zit in onze genen. Hij haalt ook Bertrand Russell aan waarin deze zegt dat iedereen zich spiegelt aan een groter voorbeeld, en daar ongelukkig van kan worden. Zijn theorie over geluk, dat hij liever tevredenheid noemt, gaat over dieven die je geluk in de weg zitten, waaronder Angst als grootste boosdoener. De menselijk leven is sinds we uit de grotten zijn vertrokken alleen maar verbeterd. Toch is geluk niet gelijkmatig verspreid over de wereld. Dit distributie-element zit alles in perspectief en laat ook de relativiteit ervan zien. De levenskwaliteit gaat steeds omhoog. Vrouwen leven langer en drukken zich meer uit, en dat kan bijdrage aan dat extra levensduur en misschien ook wel geluk.
maar de vraag is toch hoe een ieder omgaat met het ongeluk dat op zijn pad komt. Is het het heft in eigen handen nemen zoals de auteur van De Enige Dwarsligger meent, of gewoon dat je moet blijven lachen en positief de kanten van het leven zien? "Gelukkig," speelt ons geheugen ook een rol, dat erop in gesteld is om onaangename gebeurtenissen niet te nadrukkelijk op te slaan. We vergeten het slechte wat ons overkomen is, en houden zo meer ruimte over om toch te genieten.
Maar wat vooral uit dit boek te lezen is dat geluk te berekenen is aan de hand van een niveau. Dus niemand kan gelukkiger worden dan 100%, ook al zegt hij dat niet expliciet.
Toch lopen de meningen van de geneesheer en de amateur "geluk-schrijver" niet ver uiteen. De factoren van geluk zijn toch wel gelijksoortig: een positieve zelfbeeld, de mogelijkheid om een eigen leven richting te geven, optimisme, communicatieve vaardigheden als ook om kunnen gaan met veranderingen...
Kan je gelukkig worden zonder een spirituele reis te hebben gemaakt? Onlangs las ik de samenvatting van Neurodharma, waarin oude Boeddhistische kennis en wijsheid in een moderne wetenschappelijke jas is gegoten en me erg aansprak. De schrijver Rick Hanson (Psycholooog en meditatieleraar) heeft het over hoe je de berg van geluk kan beklimmen. Daarvoor moet je zeven stappen volgen. In het Nederlands zou ik niet precies weten welke begrippen daarvoor het beste te gebruiken: steadiness, lovingness, fullness, wholeness, nowness, allness en timeless.
Timeless is tijdloosheid, ik ken dit begrip als tegenstelling van opportunisme. Maar de auteur ziet in tijdloosheid - in de context van mediteren en Boeddhisme - de erkenning dat alles niet permanent is. niets is blijvend, en wanneer je dat accepteert, in het laatste stadium op weg naar geluk, kan je Nibbana bereiken waar geen leiden meer is. Hij toont dit stadium met een beeld van iemand die in een dal woont, omgeven door bergen, en op een dag beklimt hij de hoogste berg. Dat overzicht is gelukzalig want het geeft inzicht in hoe de wereld is. Als geheel (wholeness). Dat je daarna weer afdaalt boet niks in aan het geluk.
Reacties