De hedendaagse Stoïcijn
Twee boeken hebben een zelfde doel: de lezer inzicht geven van de wereld van het stoïcisme. How to be a stoic (2017), van Massimo Pigliucci is het eerste en heeft als ondertitel, Using ancient philisophy to live a modern life. Die subtitel verklaart m.i. de relatie die dit en soortgelijke boeken hebben met de tijdgeest. Aan de ene kant is er de vraag naar filosofie die tijdloos is. Elk tijdperk heeft zijn filosofen en evangelisten van een bepaalde stroming. Daarnaast speelt in het huidige tijdperk het omgaan met verlies meer dan in andere tijdperken omdat de wereld zo in beweging is. Alles verandert en oude structuren en oude zekerheden verdwijnen. Juist hierdoor is stoïcisme aan effectief "middel" voor deze tijd.
De schrijver legt zelf in de inleiding uit hoe je stoïcisme kan positioneren en wat hemzelf tot deze stroming heeft gebracht. Daarin vergelijkt hij religies, met filosofische denkrichtingen zoals het nihilisme, existentialisme als ook het gevecht tussen beide, religie en filosofie, zoals Bertrand Russell dat uitdacht in zijn werk, why i am not a christian. Ook het (al dan niet seculiere) Boeddhisme krijgt hierin een rol en Pigliucci gaat in op het humanisme.
Het boek gaat in op de drie disciplines die eigen zijn aan het stoïcisme, de discipline van Verlangen, Actie en Instemming. Een fundamentele gedachte van het stoïcisme leeft door onder de term de dichotomie van controle. Een hele schijnbaar eenvoudige filosofie die zegt dat je alleen energie moet gebruiken voor zaken waarover je controle hebt. Andere dingen waar je toch geen invloed op hebt, moet je naast je neer zien te leggen. Is het eenvoudig om een stoïcijn te worden? Denk er maar eens over na.
Laat je je vaak door je emoties leiden, of ga je de impressies die je opdoet onderzoeken voor je tot handelen overgaat? Ik moet hierbij direct denken aan de indicaties van de schoolmeester vroeger, die je leerde tot tien te tellen. Een praktijk die effectief is, maar zo snel vergeten wordt.
Stoïcijnen realiseren zich dat dingen eindig zijn, en die wetenschap kan helpen om voor moeilijke verrassingen te komen te staan, wanneer er wel iets gebeurt. Dan is Virtue of deugd belangrijk. De essentie van het leven van de stoïcijn staat hier centraal: hoe leef ik een deugdelijk leven?
Stoïcijnen hebben wel degelijk emoties, maar deze zijn eerder object van onderzoek dan dat ze sturend zijn. Dat is misschien een manco van de hedendaagse stoïcijn, het ontbreekt hem* eerder aan passie en gaat weloverwogen op zijn doel af.
Het andere boek over hetzelfde thema heet: The Daily Stoic (2016) en is van Ryan Holiday**. Dit boek is iets meer praktisch dan het vorige; 366 meditation on wisdom, perseverance and the art of living. Ook hier is het doel om een leefwijzer of een gids te geven aan de leer, door vragen als: "is het mogelijk om een positieve invloed te hebben om de mensen om je heen?" Vaak, zo meent de schrijver, vervalt filosofie in een eindeloze reeks complexe vragen - wat was er eerder, de kip of het ei.
Stoïcijnen zorgen voor bewustzijn voor zowel jezelf als de anderen om je heen. Filosofie is vaak een boekenaangelegenheid, die wordt geassocieerd met een levensstijl van een oude man met een baard. Maar stoïcijnen zijn niet zo. Je moet bewust zijn van jezelf en van de wereld om je heen.
De eerste preconditie voor elke filosofie is helderheid van denken. En stoïcisme begint met zelfonderzoek. Epictetus beschreef dit in zijn Discourses: je bent pas filosoof wanneer je je eigen preconceived notions examineert en vragen stelt over onze emoties, beliefs (geloof) en de woorden die we elke dag gebruiken.
Dit is makkelijker gezegd dan gedaan. Ego en zelfdeceptie houden leren tegen. Je leert niks nieuws wanneer je denkt dat je alles al weet. Dit zelfonderzoek is vraagt energie, want je wordt geconfronteerd met je zwakheden... En je wordt beïnvloed door de mensen om je heen, zowel goede als slechte invloeden. Seneca was van mening dat we iemand in onze gedachte moesten houden die we respecteren en bewonderen. Hun presentie in onze gedachte is sure to guide better judgements and actions.
Adam Smith had hier zelf een naam voor de indifferent spectator. Dat hoeft zelfs geen echt persoon te zijn. Al was het maar iemand die fictief toekeek en als getuige optreedt en op een sympathieke manier ons gedrag beoordeelt, om ons te helpen. Het idee blijft het zefde: groter bewustzijn en betere levensbeschouwing...
Stoïcijnen beheersen hun attentiespanne door helderheid te zoeken in hun gedachte. We leven in een wereld waar we snel afgeleid worden. Hoe kan je je focus behouden? Ook hier kan de stoïcijnse filosofie een uitkomst bieden. Zoals bij sport, waar de coach erop toeziet dat elke externe afleiding gelijk geblokkeerd wordt. Marcus Aurelius (MA) ging zelf een stap verder door te adviseren dat we elke actie moeten beleven alsof het de laatste in je leven zou zijn. Je kan hiervoor ook een eigen mantra ontwikkelen (ook een gedachte van MA), zoals: "ik kan wél focus houden en zal dit dan ook altijd doen als ik ergens mee bezig ben." Ook speelt hier de dichotomie van controle. En, het heeft geen zin achter elke impuls aan te rennen. "Wat levert het op?" Realiseer je eigen grens. Door deze filosofie in je dagritme te verweven zorg je voor levensfilosofie. Routinegewijs, wordt je praktiserend filosoof.
Bij het onderdeel emoties geeft de schrijver hier voorbeeld van hedendaagse helden, zoals Roosevelt. Dat was iemand die veel bereikt had in zijn leven, waaronder een actie waardoor hij bijna het leven liet in de Amazone. Echter zijn probleem was dat hij niet wist al zijn acties te wegen om belangrijkheid. Hij was zo gedreven dat hij geen prioriteiten wist te stellen. Zo geldt dit voor vele: we laten onze drijven door onze impulsen. Je kan controle over je leven krijgen door je emoties aan de kant te schuiven.
Door alert te zijn op onze afwijkingen (biases) krijgen we meer heldere gedachten. Stoïcijnen weten dat ze beperkingen hebben en zijn daarom nederig. Door je afwijkingen te onderzoeken kan je nagaan waar je valkuilen in je denken zitten. Voordat we handelen op een impressie is het dus nodig dat we een pauze nemen (wederom, tot tien tellen) en denken, "wat zou ik in deze situatie over het hoofd hebben kunnen zien?"
Stoïcijnen helpen ons leven stap voor stap, actie na actie, en door één beslissing per keer te nemen. Door de grote mate van afleidingen die ons omringen is het niet vreemd dat we besluiteloos worden.
Een manier om hiermee om te gaan is door je iemand voor te stellen die je zou willen zijn en dan te beschouwen hoe deze zou handelen in bepaalde situaties. Ook hier is MA een goed voorbeeld, die toen al wist wat uitstelgedrag was en er zich tegen wapende. Neem kleine doelgerichte stappen.
Stoïcijnen managen de verwachtingen wanneer ze te maken krijgen met tegenslagen en problemen.
in plaats van alles te plannen zijn stoïcijnen creatief en flexibel. En onafhankelijk. ze weten dat de omgeving kan veranderen en daarmee de grote plannen. Wanneer dingen niet lopen zoals gedacht, dan hebben ze met deze visie munitie om bij een tegenvaller de kans te zien voor een andere stap, of andere actie.
Een plichtsgevoel geeft je een doel en helpt je de juiste dingen te doen. Virtue is de hoogste doel waar een stoïcijn zich op kan richten. Virtue zelf is een samengesteld concept en bestaat uit: rechtvaardigheid (justice), eerlijkheid (honesty), discipline en moed (courage).
Ambitieuze doelen helpen je niet beter mens te worden. Ook het doel om een hoge berg te beklimmen niet, want er is altijd een hogere te vinden. Bij Virtue is het anders: je bent volgens de stoïcijnen of virtue of niet en alles i afhankelijk van welke actie je onderneemt. je bent hiervoor zelf verantwoordelijk, zoals Seneca schrijft: Every noble deed is voluntary.
Stoïcijnen zijn gefocust op resultaten, ze zijn dus pragmatisch in hun handelen.
Filosofie wordt vaak met een ivoren toren geassocieerd. Maar stoïcijnen zijn anders. Die willen resultaat behalen en het gaat er niet om dat je in de weg door obstakels je doel niet gehaald hebt.
De stoïcijnse gedachte is dat dingen misschien imperfect kunnen zijn, maar dat betekent niet dat je ze daarom moet laten. Het alles-of-niets denken maakt vaak ongelukkig.
Stoïcijnen vertrouwen op hunzelf, blijven veerkrachtig bij veranderende omstandigheden en blijven zelf in controle, wat er ook gebeurt. Onze "inner citadel" blijft onaantastbaar wat er buiten ook afspeelt. Het enige gevaar kan dus "maar" van binnen uit komen. Daarom vertrouwen stoïcijnen altijd op zichzelf in niet op de omstandigheden.
Ze begrijpen de onderlinge afhankelijkheid van alle dingen en verplichten zichzelf tot de juiste actie.
Stoïcijnen noemen het onderlinge verbondenheid, sympatheia. Alles is deel van een grote geheel. Daarom is goed doen zo belangrijk, omdat alles met elkaar in verband staat. Om deze filosofie in de dagelijkse praktijk te brengen, denk aan het volgende: zou de persoon die ik zou willen zijn, dit ook doen?"
Voor een stoïcijn is vertrouwen (faith) geen bron van angst, maar van motivatie. Ze zijn zowel sceptische tegenover Hoop als Angst. Omdat beiden waarden aan toekomstige gebeurtenissen waarde leggen, waar de mens geen controle over heeft. Ze accepteren dus gebeurtenissen als ze zijn.
Ze zijn niet bang voor de dood, ze accepteren en omarmen haar macht. De dood kan een grote motivator zijn om tot het volle te leven! Zij herkennen een belangrijke eigenschap van de dood als einde. Als het echt het einde is dat brengt het ook einde aan bezorgdheid, pijn en dood zelf. Om te filosoferen, zei cicero, moet je leren dood te gaan. Ook al is het interessant om te filosoferen over de grote vragen van het leven, voor stoïcijnen is filosofie praktijk. Een tool dat je elke dag moet gebruiken om je eigen leven vorm te geven... (** - samenvatting van Blinkist)
* Zijn filosofen eerder man dan vrouw? Ik onderzocht die vraag d.m.v. twee filosofiefaculteiten (Groningen en Rotterdam) en beiden hadden veel meer mannen "in dienst" dan vrouwen. Ook het directe aantal professoren was meer man. De faculteit in Groningen wordt dan ludiek door een vrouw gemanaged, maar zij heeft economie gestudeerd, geen filosofie, ter compensatie, denk ik dan. Toch het imago van de man met de baard?
In het boek, de monnik en de filosoof, valt het het de boeddhist op dat de hedendaagse filosoof wel een denker is, maar dat het resultaat van dat denken niet zichtbaar is in het karakter van de filosoof. Of in eigen woorden: hij praat links en doet rechts. Van filosofen mag je wat meer karakter verwachten, en deze boeken geven juist daarbij een handvat. Het nadeel van deze stroming en elke andere filosofische stroming inclusief het humanisme is dat het aan marketing ontbreekt. Nu is de timing goed omdat het slecht gaat in de wereld, mensen veel persoonlijke problemen hebben en het thema verlies meer dan ooit een rol speelt. Maar er is geen orde van stoïcijnen die kan wedijveren met de grotere religies. Het zijn individualistische initiatieven waarbij een sterk merk ontbreekt. Ik ben stoïcijn! Dat hoor je niemand zeggen.
--
De schrijver legt zelf in de inleiding uit hoe je stoïcisme kan positioneren en wat hemzelf tot deze stroming heeft gebracht. Daarin vergelijkt hij religies, met filosofische denkrichtingen zoals het nihilisme, existentialisme als ook het gevecht tussen beide, religie en filosofie, zoals Bertrand Russell dat uitdacht in zijn werk, why i am not a christian. Ook het (al dan niet seculiere) Boeddhisme krijgt hierin een rol en Pigliucci gaat in op het humanisme.
Het boek gaat in op de drie disciplines die eigen zijn aan het stoïcisme, de discipline van Verlangen, Actie en Instemming. Een fundamentele gedachte van het stoïcisme leeft door onder de term de dichotomie van controle. Een hele schijnbaar eenvoudige filosofie die zegt dat je alleen energie moet gebruiken voor zaken waarover je controle hebt. Andere dingen waar je toch geen invloed op hebt, moet je naast je neer zien te leggen. Is het eenvoudig om een stoïcijn te worden? Denk er maar eens over na.Laat je je vaak door je emoties leiden, of ga je de impressies die je opdoet onderzoeken voor je tot handelen overgaat? Ik moet hierbij direct denken aan de indicaties van de schoolmeester vroeger, die je leerde tot tien te tellen. Een praktijk die effectief is, maar zo snel vergeten wordt.
Stoïcijnen realiseren zich dat dingen eindig zijn, en die wetenschap kan helpen om voor moeilijke verrassingen te komen te staan, wanneer er wel iets gebeurt. Dan is Virtue of deugd belangrijk. De essentie van het leven van de stoïcijn staat hier centraal: hoe leef ik een deugdelijk leven?
Stoïcijnen hebben wel degelijk emoties, maar deze zijn eerder object van onderzoek dan dat ze sturend zijn. Dat is misschien een manco van de hedendaagse stoïcijn, het ontbreekt hem* eerder aan passie en gaat weloverwogen op zijn doel af.
Het andere boek over hetzelfde thema heet: The Daily Stoic (2016) en is van Ryan Holiday**. Dit boek is iets meer praktisch dan het vorige; 366 meditation on wisdom, perseverance and the art of living. Ook hier is het doel om een leefwijzer of een gids te geven aan de leer, door vragen als: "is het mogelijk om een positieve invloed te hebben om de mensen om je heen?" Vaak, zo meent de schrijver, vervalt filosofie in een eindeloze reeks complexe vragen - wat was er eerder, de kip of het ei.
Stoïcijnen zorgen voor bewustzijn voor zowel jezelf als de anderen om je heen. Filosofie is vaak een boekenaangelegenheid, die wordt geassocieerd met een levensstijl van een oude man met een baard. Maar stoïcijnen zijn niet zo. Je moet bewust zijn van jezelf en van de wereld om je heen.
De eerste preconditie voor elke filosofie is helderheid van denken. En stoïcisme begint met zelfonderzoek. Epictetus beschreef dit in zijn Discourses: je bent pas filosoof wanneer je je eigen preconceived notions examineert en vragen stelt over onze emoties, beliefs (geloof) en de woorden die we elke dag gebruiken.Dit is makkelijker gezegd dan gedaan. Ego en zelfdeceptie houden leren tegen. Je leert niks nieuws wanneer je denkt dat je alles al weet. Dit zelfonderzoek is vraagt energie, want je wordt geconfronteerd met je zwakheden... En je wordt beïnvloed door de mensen om je heen, zowel goede als slechte invloeden. Seneca was van mening dat we iemand in onze gedachte moesten houden die we respecteren en bewonderen. Hun presentie in onze gedachte is sure to guide better judgements and actions.
Adam Smith had hier zelf een naam voor de indifferent spectator. Dat hoeft zelfs geen echt persoon te zijn. Al was het maar iemand die fictief toekeek en als getuige optreedt en op een sympathieke manier ons gedrag beoordeelt, om ons te helpen. Het idee blijft het zefde: groter bewustzijn en betere levensbeschouwing...
Stoïcijnen beheersen hun attentiespanne door helderheid te zoeken in hun gedachte. We leven in een wereld waar we snel afgeleid worden. Hoe kan je je focus behouden? Ook hier kan de stoïcijnse filosofie een uitkomst bieden. Zoals bij sport, waar de coach erop toeziet dat elke externe afleiding gelijk geblokkeerd wordt. Marcus Aurelius (MA) ging zelf een stap verder door te adviseren dat we elke actie moeten beleven alsof het de laatste in je leven zou zijn. Je kan hiervoor ook een eigen mantra ontwikkelen (ook een gedachte van MA), zoals: "ik kan wél focus houden en zal dit dan ook altijd doen als ik ergens mee bezig ben." Ook speelt hier de dichotomie van controle. En, het heeft geen zin achter elke impuls aan te rennen. "Wat levert het op?" Realiseer je eigen grens. Door deze filosofie in je dagritme te verweven zorg je voor levensfilosofie. Routinegewijs, wordt je praktiserend filosoof.
Bij het onderdeel emoties geeft de schrijver hier voorbeeld van hedendaagse helden, zoals Roosevelt. Dat was iemand die veel bereikt had in zijn leven, waaronder een actie waardoor hij bijna het leven liet in de Amazone. Echter zijn probleem was dat hij niet wist al zijn acties te wegen om belangrijkheid. Hij was zo gedreven dat hij geen prioriteiten wist te stellen. Zo geldt dit voor vele: we laten onze drijven door onze impulsen. Je kan controle over je leven krijgen door je emoties aan de kant te schuiven.
Door alert te zijn op onze afwijkingen (biases) krijgen we meer heldere gedachten. Stoïcijnen weten dat ze beperkingen hebben en zijn daarom nederig. Door je afwijkingen te onderzoeken kan je nagaan waar je valkuilen in je denken zitten. Voordat we handelen op een impressie is het dus nodig dat we een pauze nemen (wederom, tot tien tellen) en denken, "wat zou ik in deze situatie over het hoofd hebben kunnen zien?"
Stoïcijnen helpen ons leven stap voor stap, actie na actie, en door één beslissing per keer te nemen. Door de grote mate van afleidingen die ons omringen is het niet vreemd dat we besluiteloos worden.
Een manier om hiermee om te gaan is door je iemand voor te stellen die je zou willen zijn en dan te beschouwen hoe deze zou handelen in bepaalde situaties. Ook hier is MA een goed voorbeeld, die toen al wist wat uitstelgedrag was en er zich tegen wapende. Neem kleine doelgerichte stappen.
Stoïcijnen managen de verwachtingen wanneer ze te maken krijgen met tegenslagen en problemen.
in plaats van alles te plannen zijn stoïcijnen creatief en flexibel. En onafhankelijk. ze weten dat de omgeving kan veranderen en daarmee de grote plannen. Wanneer dingen niet lopen zoals gedacht, dan hebben ze met deze visie munitie om bij een tegenvaller de kans te zien voor een andere stap, of andere actie.
Een plichtsgevoel geeft je een doel en helpt je de juiste dingen te doen. Virtue is de hoogste doel waar een stoïcijn zich op kan richten. Virtue zelf is een samengesteld concept en bestaat uit: rechtvaardigheid (justice), eerlijkheid (honesty), discipline en moed (courage).
Ambitieuze doelen helpen je niet beter mens te worden. Ook het doel om een hoge berg te beklimmen niet, want er is altijd een hogere te vinden. Bij Virtue is het anders: je bent volgens de stoïcijnen of virtue of niet en alles i afhankelijk van welke actie je onderneemt. je bent hiervoor zelf verantwoordelijk, zoals Seneca schrijft: Every noble deed is voluntary.
Stoïcijnen zijn gefocust op resultaten, ze zijn dus pragmatisch in hun handelen.
Filosofie wordt vaak met een ivoren toren geassocieerd. Maar stoïcijnen zijn anders. Die willen resultaat behalen en het gaat er niet om dat je in de weg door obstakels je doel niet gehaald hebt.
De stoïcijnse gedachte is dat dingen misschien imperfect kunnen zijn, maar dat betekent niet dat je ze daarom moet laten. Het alles-of-niets denken maakt vaak ongelukkig.
Stoïcijnen vertrouwen op hunzelf, blijven veerkrachtig bij veranderende omstandigheden en blijven zelf in controle, wat er ook gebeurt. Onze "inner citadel" blijft onaantastbaar wat er buiten ook afspeelt. Het enige gevaar kan dus "maar" van binnen uit komen. Daarom vertrouwen stoïcijnen altijd op zichzelf in niet op de omstandigheden.
Ze begrijpen de onderlinge afhankelijkheid van alle dingen en verplichten zichzelf tot de juiste actie.
Stoïcijnen noemen het onderlinge verbondenheid, sympatheia. Alles is deel van een grote geheel. Daarom is goed doen zo belangrijk, omdat alles met elkaar in verband staat. Om deze filosofie in de dagelijkse praktijk te brengen, denk aan het volgende: zou de persoon die ik zou willen zijn, dit ook doen?"
Voor een stoïcijn is vertrouwen (faith) geen bron van angst, maar van motivatie. Ze zijn zowel sceptische tegenover Hoop als Angst. Omdat beiden waarden aan toekomstige gebeurtenissen waarde leggen, waar de mens geen controle over heeft. Ze accepteren dus gebeurtenissen als ze zijn.
Ze zijn niet bang voor de dood, ze accepteren en omarmen haar macht. De dood kan een grote motivator zijn om tot het volle te leven! Zij herkennen een belangrijke eigenschap van de dood als einde. Als het echt het einde is dat brengt het ook einde aan bezorgdheid, pijn en dood zelf. Om te filosoferen, zei cicero, moet je leren dood te gaan. Ook al is het interessant om te filosoferen over de grote vragen van het leven, voor stoïcijnen is filosofie praktijk. Een tool dat je elke dag moet gebruiken om je eigen leven vorm te geven... (** - samenvatting van Blinkist)
* Zijn filosofen eerder man dan vrouw? Ik onderzocht die vraag d.m.v. twee filosofiefaculteiten (Groningen en Rotterdam) en beiden hadden veel meer mannen "in dienst" dan vrouwen. Ook het directe aantal professoren was meer man. De faculteit in Groningen wordt dan ludiek door een vrouw gemanaged, maar zij heeft economie gestudeerd, geen filosofie, ter compensatie, denk ik dan. Toch het imago van de man met de baard?
In het boek, de monnik en de filosoof, valt het het de boeddhist op dat de hedendaagse filosoof wel een denker is, maar dat het resultaat van dat denken niet zichtbaar is in het karakter van de filosoof. Of in eigen woorden: hij praat links en doet rechts. Van filosofen mag je wat meer karakter verwachten, en deze boeken geven juist daarbij een handvat. Het nadeel van deze stroming en elke andere filosofische stroming inclusief het humanisme is dat het aan marketing ontbreekt. Nu is de timing goed omdat het slecht gaat in de wereld, mensen veel persoonlijke problemen hebben en het thema verlies meer dan ooit een rol speelt. Maar er is geen orde van stoïcijnen die kan wedijveren met de grotere religies. Het zijn individualistische initiatieven waarbij een sterk merk ontbreekt. Ik ben stoïcijn! Dat hoor je niemand zeggen.
--
2018/08/de-monnik-en-de-filosoof
--
Een derde boek dat ik recent las was, "Onkwetsbaarheid," (De constantia sapientis) geschreven door Seneca () en vertaald door Vincent Hunink. Dan denk je nog wel een keer goed na of je echt stoicijn wil worden...
Het begint heel schappelijk,... over het verschil tussen onrecht en gewone belediging.
-- 23 sept. 2020.
--
Een derde boek dat ik recent las was, "Onkwetsbaarheid," (De constantia sapientis) geschreven door Seneca () en vertaald door Vincent Hunink. Dan denk je nog wel een keer goed na of je echt stoicijn wil worden...
Het begint heel schappelijk,... over het verschil tussen onrecht en gewone belediging.
-- 23 sept. 2020.
In 2019 schrijft Massimo Pigliucci een nieuw boek, samen met Gregory Lopez, a handbook for the new stoic. how to thrive in a world out of your control. Stoïcisme is goed ingrediënt voor geluk. Daarbij is het weerstaan van verleidingen door het opbouwen van karakter (wilskracht) een belangrijke (eerste) stap, verdoe geen tijd aan zaken waar je toch geen controle over hebt. Net als boeddhisme is het leven tijdloos, in de zin dat niets permanent is. Een tweede stap op weg naar meer geluk is de focus op actie wat je wel en niet kunt doen (impulsen beheersen). De meditaties van Marcus Aurelius, een vaak aangehaalde stoic zijn op te vatten als een manier van dagboeken bijhouden. De derde discipline is die van Assent. Daarbij gaat het om de controle van gedachten (oordelen vermijden)...
-- 10 dec 2023
Aan de hand van het boek, LEven als een stoicijn, Of niet, is er een podcast over het boek en hoe het tot stand is gekomen (het boek is in dialoogvorm geschreven, en leent zich dus goed voor een podcast). Is het handig om als stoicijn te leven of komen ze toch terug op dit idee? Het stoicisme is een individuele filosofie, en daarin spelen de fysieke wereld, de logica en de ethiek de hoofdrollen. In een metafoor van de tuin (de stoicijn leeft in overeenstemming met de natuur) met omheining, bomen en vruchten laten ze zien hoe die drie gebieden invulling krijgen. Het is de omgeving die altijd bepaalt hoe rationeel we kunnen zijn, zegt Floris in het gesprek. Stoicisme is altijd gericht op de macht van het individu: wat ligt in mijn macht om wel te doen? Daarin wil hij aangeven dat het stoicisme grenzen heeft. We kunnen wel proberen om de lat zo hoog mogelijk te leggen, om niet afhankelijk te zijn van anderen voor ons welzijn en geluk, maar dat is erg moeilijk. En is het wel realistisch? Uiteindelijk zijn er in al die eeuwen slechts vijf of zes filsofen geweest die zich echt als stoicijn hebben kunnen gedragen en leven...
https://soundcloud.com/isvwpodcast/81-isvw-floris-leest-en-gerard-boter-over-sto
Reacties