Econoom heeft patient nodig

Op Mejudice de prikkelende stelling dat economie als wetenschap gedoemd is niet te overleven. Dit schrijft Bart Nooteboom, (Universiteit van Tilburg, CentER Innovation Research)

Recentelijk lees ik het boek "het dilemma van Spanje," dat is geschreven door econoom Luis Garicano, een uitzonderlijk figuur in het Spanje omdat hij vrij Internationaal opereert hij heeft zelfs familie in Nederland en werkt in London.

Hij schrijft dat het dilemma van Spanje gelegen is aan de real-estate-boom die door de introductie van de euro tot stand kwam. In plaats van te innoveren en zich te ontwikkelen heeft Spanje door haar corrupt kapitalistische structuur - "vrienden-kapitalisme" - de richting gekozen van ZuidAmerikaans voorbeelden zoals Venezuela en Argentinië. Het onderwijs is op die manier sterk achter gebleven. Men leert er enkel zaken uit het hoofd, en kan niet wedijveren met de noordelijke landen. Die bouw-boom heeft gezorgd dat kapitaal naar een selectief aantal bedrijven vloeide en dat goedkope arbeid werd gecreëerd (vandaar de hoge graad van schooluitval, men kon meer verdienen in de bouw). Door vriendjespolitiek - een begrip dat we hier kennen - komt kapitaal alleen daar aan (allocatie) waar het risico het kleinste is en komt ondernemerschap niet uit de voeten.

Dit is even een korte samenvatting, hopelijk recht doende aan het boek van ca. 190 pagina's. Zijn beleidsvoorstellen zijn o.a. om het onderwijs te hervormen, de arbeidsmarkt, en andere logische thema's op te pakken.

Dit gebeurt natuurlijk niet, en het risico zo schrijft de econoom is dat Spanje inderdaad op Venezuela gaat lijken. Venezuela is toevallig het model van de leider van Podemos de derde - en nieuwste - politieke partij in Spanje sinds het laatste jaar.

Is Spanje nog te redden?
En heeft de econoom hierin enige invloed? Is de economische wetenschap inderdaad op sterven na dood?

Economie heeft mij veel geleerd. Het is een geweldig mooie wetenschap, waar alleen al bedrijfseconomische inzichten nergens anders te koop zijn en zo universeel toepasbaar. Neem hiervoor enkel het concept

• de balans*, of
• de winst-en-verlies-rekening.

Economie was een exporteerder van kennis blijkens dit (balans) begrip. Dat evenwicht* ook het probleem is in economische modellen klopt waarschijnlijk paradoxaal genoeg.

Maar de grens van economie als wetenschap is beperkt, maar niet om de innovatieve redenen die Bart Nooteboom noemt.

Stel ik voeg cultuur - antropologische kennis - toe aan het boek van Luis Garicano. Dan zie ik opeens een oplossing, die de econoom niet ziet:

En die heeft alles te maken met cultuur. Want terwijl Spanje achterloopt in haar ontwikkeling ten opzichte van de noordelijke landen, kan die achterstand in haar voordeel uitkomen.  Mathijs Bouman (ook econoom), schrijft een serie artikelen over disruptieve ontwikkelingen: door nieuwe technologie kunnen nieuwe bedrijven de oudere broeders inhalen qua business model. Dit fenomeen kennen de banken die destijds met mainframe-computers de nieuwe ontwikkelingen bij konden houden.
Enfin.

Doordat Spanje een achterstand heeft qua innovatie en technologie heeft ze ook een kleiner legacy-probleem. Wanneer je dat meeneemt in het dilemma van Spanje, dan kan het nog wat worden wanneer die achterstand versneld wordt ingelopen door nieuwe technologische ontwikkelingen.

Maar dan moet er wel iemand wakker worden. De corruptie zal niet van vandaag op morgen stoppen. Ook dat is een fenomeen waar de econoom te makkelijk zal wegcijferen. Cultuur verandert niet zo snel.

Maar wie is nu voor deze hybride economische-culturele-analyse verantwoordelijk? Wie is om kort te gaan de patiënt van de econoom? Misschien is het probleem van het imago van de econoom niet haar wetenschappelijke basis, maar de toepassing in de praktijk.

--
* - beide begrippen, zowel balans als evenwicht komen uit de wetenschappenlijke discipline Natuurkunde, met begrippen uit de mechanica van labiel en stabiel evenwicht.  Binnen economie worden deze begrippen in maatschappelijke context geplaatst en uitgewerkt.