Don Quichot ... van Germaanse oorsprong?
Als het gaat om Europa en cultuur en de schrijver die erover nadenkt is Spaans, dan kom je al snel uit bij Ortega y Gasset, een filosoof.
Deze schreef over het probleem van Spanje en over Europa (als oplossing), maar hij heeft ook breder over cultuur (het Spaanse impressionisme) en over de mediterrane cultuur geschreven. Hij doet dit in het werk "Overpeinzingen omtrent Quichot," (meditaciones del Quijote) waarin hij stelt dat het werk van Cervantes bepalend is voor het karakter van Spanje. Hij doelt niet op het verhaal van Don Quichot zelf, maar op het gedachtegoed van de schrijver die tot Don Quichot gekomen is.
In het hoofdstuk (acht) over de mediterrane cultuur schrijft hij dat hij een fervend lezer was van Menéndez y Pelayo - een filosoof uit Santander - die geïnspireerd door het werk van Hegel meende dat er een tegenstelling bestaat tussen de Germaanse "mistige" (of "verwarrende" - nieblas germanicas) cultuur en de Latijnse lichtheid / helderheid (of "oppervlakkigheid" - claridad latina). Echter voor Ortega gaat de tegenstelling niet op en in de eerste hoofdstukken van zijn publicatie schrijft hij over de metafoor van de bomen en het bos, resulterend in de tegenstelling "diepte" en "oppervlakkigheid." De Latijnse - of in ieder geval de mediterrane cultuur is een cultuur van oppervlakkigheid (superficial), terwijl de Germaanse cultuur meer diepzinnig (profundo) is. Hij kleineert niet het begrip oppervlakkigheid, en vind het een noodzakelijk ingredient naast de ondoorzichtige Duitse cultuur en ziet beiden als het fundament voor Europa; het een kan niet zonder het andere. Maar, ... hij schrijft ook dat de mediterrane cultuur geen partij is voor de Germaanse wetenschap (filosofie, mechanica en biologie).
Het aardige in de filosofie van Ortega is dat de Germaanse cultuur de opvolger is geworden van de klassieke Griekse cultuur, in plaats van logischerwijs de Latijnse. Deze laatste is niet "puur" maar een mengsel van diverse invloeden en culturen de gemeen hebben dat ze aan de kust van de middellandse zee leeft (door onze aderen stroomt een tragisch mengsel van fysiologische tegenstellingen - por nuestras venas fluye una trágica contradiccion fisiologica). De Latijnse cultuur staat letterlijk met haar rug naar het binnenland en kijkt uit over de "zee" en de cultuur van de zuidelijke landen lijkt dan "dus" ook op de culturen van Noordelijke Afrika die aan dezelfde middellandse zee grenst.
De mediterrane omgeving is een vurige en eeuwige rechtvaardiging van sensualiteit, van uiterlijk, van oppervlakten en van vluchtige impressies die onze zenuwen doen bewegen. (MdQ, blz 136)
Maar het filosofische werk heeft Don Quichot als thema, en alvorens zijn uitweiding over cultuur kwam hij tot de conclusie dat het werk van Cervantes juist geen product is van de oppervlakkige cultuur, maar juist een typisch Germaans product is, wat door het lezen niet direct naar bovenkomt. Het werk heeft een diepere betekenis.
... Maar wat wordt hier (met deze abstracte uitweidingen) nu echt allemaal mee bedoeld? Dat is natuurlijk de vraag, die we aan een echte kenner - filosoof of antropoloog - moeten stellen.
Deze schreef over het probleem van Spanje en over Europa (als oplossing), maar hij heeft ook breder over cultuur (het Spaanse impressionisme) en over de mediterrane cultuur geschreven. Hij doet dit in het werk "Overpeinzingen omtrent Quichot," (meditaciones del Quijote) waarin hij stelt dat het werk van Cervantes bepalend is voor het karakter van Spanje. Hij doelt niet op het verhaal van Don Quichot zelf, maar op het gedachtegoed van de schrijver die tot Don Quichot gekomen is.
In het hoofdstuk (acht) over de mediterrane cultuur schrijft hij dat hij een fervend lezer was van Menéndez y Pelayo - een filosoof uit Santander - die geïnspireerd door het werk van Hegel meende dat er een tegenstelling bestaat tussen de Germaanse "mistige" (of "verwarrende" - nieblas germanicas) cultuur en de Latijnse lichtheid / helderheid (of "oppervlakkigheid" - claridad latina). Echter voor Ortega gaat de tegenstelling niet op en in de eerste hoofdstukken van zijn publicatie schrijft hij over de metafoor van de bomen en het bos, resulterend in de tegenstelling "diepte" en "oppervlakkigheid." De Latijnse - of in ieder geval de mediterrane cultuur is een cultuur van oppervlakkigheid (superficial), terwijl de Germaanse cultuur meer diepzinnig (profundo) is. Hij kleineert niet het begrip oppervlakkigheid, en vind het een noodzakelijk ingredient naast de ondoorzichtige Duitse cultuur en ziet beiden als het fundament voor Europa; het een kan niet zonder het andere. Maar, ... hij schrijft ook dat de mediterrane cultuur geen partij is voor de Germaanse wetenschap (filosofie, mechanica en biologie).
 |
| bron... |
De mediterrane omgeving is een vurige en eeuwige rechtvaardiging van sensualiteit, van uiterlijk, van oppervlakten en van vluchtige impressies die onze zenuwen doen bewegen. (MdQ, blz 136)
Maar het filosofische werk heeft Don Quichot als thema, en alvorens zijn uitweiding over cultuur kwam hij tot de conclusie dat het werk van Cervantes juist geen product is van de oppervlakkige cultuur, maar juist een typisch Germaans product is, wat door het lezen niet direct naar bovenkomt. Het werk heeft een diepere betekenis.
... Maar wat wordt hier (met deze abstracte uitweidingen) nu echt allemaal mee bedoeld? Dat is natuurlijk de vraag, die we aan een echte kenner - filosoof of antropoloog - moeten stellen.
Reacties