Een Franse slag in 't Angelsaksische bolwerk

Met een overdonderend epos over de groeiende ongelijkheid in de westerse wereld veroorzaakt de Franse econoom Thomas Piketty een internationale storm. Hij schudt de wereld wakker: de rijken worden als vanzelf steeds rijker en dat kan gevaarlijke vormen aannemen. Ook in Nederland.
... Het is veel te dik, het heeft niet bepaald een opwindende titel, het is nog maar een paar weken uit in de Engelse vertaling, maar nu al hét economieboek van deze eeuw. De Franse econoom Thomas Piketty heeft een meesterwerk geschreven in de traditie van Keynes, Marx en Schumpeter (bron: trouw).

... Piketty is al lange tijd onderzoeker op het gebied van economische ongelijkheid. Toen hij nog niet geboren was in 1968 stonden zijn ouders al op de barricades te demonstreren voor de communistische idealen. En dan opeens schrijft hij een boek waar blijkbaar iedereen op zit te wachten. Een verhaal ... dat het rendement op kapitaal harder stijgt dan de economische groei is geen natuurwet: er valt wat aan te doen ... kent iedereen, maar hij verheft zijn stem op het juiste moment. Een oude traditie maakt opeens plaats voor een nieuw geluid.

Thomas Piketty is een Fransman. Is dat toeval? Ik denk het niet. Een ander geluid kan alleen maar uit een andere cultuur komen.

Toch, ... denk ik - aan echte veranderingen tot stand komen - is dit boek niet meer dan een steen in een vijver die wat rimpelingen achterlaat die spoedig verdwijnen. Een journalistieke voetnoot. De ongelijkheid zal nog lang groeien. We denken vaak dat een trend opeens zal omkeren, maar wat is hier het alternatief? dat zal nog jaren duren. Een tobin-tax, of een extra belasting op vermogen is een druppel op een gloeiende plaat.

Thomas geeft een klap in het gezicht van de heersende orde, een Franse slag in een Angelsaksisch bolwerk. Meer niet.

Toch ga ik dit boek kopen.

Oh ja, dit is ook leuk: American Enterprise Institute, geeft een kritiek op het werk.

The Economist geeft een hoofdstuk-gewijze samenvatting.

.."More criticism is sure to come, and Mr. Piketty says he welcomes it. “I’m certainly looking forward to the debate.” NYTimes.

... prijsstijgingen van kunst (op veilingen) symbool voor Capital in the 21st century (Int)

En in Frankrijk werd het boek nauwelijks een hit (schrijft de economist), hetgeen o.a. te maken heeft met de daar al eerder geïntroduceerde vermogensbelasting - passend bij de Franse cultuur, terwijl dat nog vloeken in de Amerikaanse kerk is.

... Een maand later alweer neemt de kritiek op het boek toe, o.a. door een publicatie van de FT die de gebruikte data ter discussie stelt (nyt).

-- 13 oktober 2014
Een tweede Franse slag in het Angesaksische bolwerk komt door de toekenning van de nobelprijs voor economie aan een fransman: Jean Tirole.

-- dec. 2024 lees ik een column over Piketty en zijn vrouw, nav een nieuw boek: een geschiedenis van het politieke conflict: "'Links kan weer aan de macht komen...' Citaten van Julia Cagé en Thomas Piketty.

Over hun nieuwe boek Une histoire de conflit politique onderzochten Piketty, auteur van Kapitaal in de 21e eeuw, en zijn vrouw uitslagen van 41 parlementsverkiezingen, 12 presidentsverkiezingen en vijf referenda in 36.000 gemeenten sinds de Franse Revolutie in 1789 t/m 2022. ...

Zij kwamen tot de conclusie dat de ‘geosociale klasse’ (bepaald door inkomen, soort werk, woonplaats e.d.) “nog nooit zo bepalend is geweest voor het stemgedrag als nu... Op het platteland wordt meer rechts gestemd en in de stad meer links.... Dat is niet altijd zo geweest... Tot 1990... werd het stemgedrag meer bepaald door inkomensniveau. Maar de laatste dertig jaar zien we het gat tussen de stads- en de plattelandsstem terugkeren. Vooral in de volksklasse: de arme klasse op het platteland stemt vooral op het rechts-nationalistische blok, terwijl de arme klasse in stedelijk gebied overwegend links is blijven stemmen.” 

In Nederland zien we dat in veel grote steden PvdA/GroenLinks de grootste partij is bij de laatste verkiezingen, met uitzondering van Den Haag, Tilburg en Den Bosch waar de VVD de grootst is, en in Rotterdam, Almere en  Lelystad, waar de PVV het grootst is geworden, zoals ook overwegend op het platteland in heel Nederland, met uitzondering van gebieden van de ‘bible belt’ (delen van Zeeland, de Betuwe, de Gelderse Vallei, de Veluwe en de (sub-)Kop en de ‘onderbuik’ van Overijssel en Urk, zie NRC 24 nov. ‘Maar waar komen die PVV-stemmers vandaan’. Grootste partij per gemeente. Uit de provincie dus, niet uit de grote steden).

Piketty: “Wij denken dat sociaal-economische redenen de kloof [tussen stad en platteland] verklaren. Vandaag de dag zijn er meer arbeiders in dorpen... dan in metropolen... En deze arbeiders zijn sinds 1990 hard geraakt door de deïndustrialisering. Ook zagen ze in deze periode de publieke diensten van het platteland verdwijnen. Terwijl arbeiders in stedelijk gebied andere banen konden vinden... Hierdoor is het gevoel ontstaan dat het platteland verlaten is door de traditionele linkse en rechts partijen die elkaar steeds opvolgden als machthebbers. Om het sentiment uit te drukken zijn ze nationalistisch-rechts gaan stemmen... Linkse partijen richten zich niet genoeg op deze minderbedeelde klassen op het platteland. Ze maken dezelfde fout als Karl Marx, die boeren verachtte.”

...

Volgens Cagé worden problemen rond immigratie en de onveiligheid dag in dag uit opgevoerd door de media. “De huidige politiek heeft er ook belang bij dat de aandacht op deze kwesties gevestigd blijft... zodat niet gesproken wordt over de enorme lerarentekorten, kinderen die niet kunnen eten omdat er geen geld is, over ouders die geen schoolboeken kunnen betalen. De regering praat om dezelfde reden al maanden over de nieuwe immigratiewet.”

In Nederland gelden ook andere kwesties dan immigratie, die worden verdoezeld of worden toegeschreven aan de instroom van immigranten, hoewel ouders hun kinderen nog wel te eten kunnen geven. 

“Wij achten het aannemelijk dat we vroeg of laat teruggaan naar een stelsel met twee blokken:. Een liberaal-nationalistisch blok... en een links blok dat volks is en groen... Daarmee zouden we terugkeren naar een systeem waarin links en rechts elkaar afwisselen. Wij denken dat zo’n afwisseling gezond is en kansen biedt voor ontwikkeling.” Ze onderbouwen dit met gegevens over de afwisseling tussen links en rechts van 1900 tot 1990. 

In Nederland kreeg de naoorlogse wederopbouw gestalte door de Rooms-rode coalities en zien we in het algemeen een afwisseling van centrum-rechts en centrum-links.... Na jaren centrumrechtse politiek zou een centrum-linkse regering volgens de analyse van Piketty en zijn vrouw stimulerend kunnen zijn voor de verdere ontwikkeling van het land. Dat geldt in het bijzonder voor kwetsbare lagere inkomensgroepen, die in hun bestaanszekerheid het meest worden bedreigd. En niet uitsluitend door immigranten en allochtonen, die volgens de bespreking van het boek van Hein de Haas, Hoe migratie echt werkt het ‘vuile werk’ en de laagste banen behartigen, het werk dat Nederlanders niet meer willen doen. (Bron: NRC 27 sept 2023 Interview met Julia Cagé en Thomas Piketty, economen, Civis Mundi Digitaal #140, https://www.civismundi.nl/?p=artikel&aid=7809)