Made in Holland: Tulpenmanie
Het is niet vreemd dat je als Nederlander niet goed je eigen geschiedenis kent. Zo wist ik denk ik zoals de doorsnee inwoner wel iets van de tulpengekte, maar echte details zeker niet. Het is dus eveneens niet vreemd dat het eerste - de beste - boek dat ik las over tulipomania in het Engels door een buitenlander was geschreven en niet zo lang geleden ook. In het jaar 1999 / 2000 misschien niet toevallig omdat er op dat moment in de wereld een nieuwe "bubble" werd "gebouwd", de internethype.
Het verhaal van Mike Dash staat redelijk uitvoerig op wikipedia beschreven. Om het verhaal compleet te maken begint hij met naar zijn mening de oorsprong van de tulp in de buurt van China voordat deze naar Turkije kwam en aan het einde van het boek beschrijft hij een nieuwe manie wanneer de Chinezen zelf speculeren rond de spider-lily een bubble die in 1985 uit elkaar klapt. De cyclus is rond. Een bubble als levenscyclus?
De resources die wikipedia aanhaalt zijn beperkt, Dash gebruikt vele bronnen maar zijn belangrijkste bron is een Hollander. En wanneer je verder spit verschijnt er een andere historicus die het verhaal van Dash grotendeels relativeert, zij - Anne Goldgar, en haar werk Tulipmania : Money, Honor, and Knowledge in the Dutch Golden Age - voorziet de tulpenmanie van een gefundeerde culturele en sociale context. Zij keert zich tegen het werk van Dash o.a. in de extentie van de manie en dat deze enkel in bepaalde groeperingen heerste en zeker niet de gehele economie had ontwricht. Iets dat ik zelf niet heb gevonden in het boek van Dash. Hoe dan ook, het is logisch dat de ene historicus (in 2007) het werk van een andere historicus (1999) afkraakt, dat hoort bij het competitieve karakter van specialisten.
Ook al is het boek van Dash misschien wat romantisch geschreven, de kern is wel waar ondanks de kritiek van bovengenoemde die meent dat de manie een mythe is. Geworden. Wellicht gaan beide waarheden wel samen op; in de volksmond wordt de tulpengekte uitvergroot tot mythische proporties, in de kern was er een gekte zoals deze er steeds vaker is onder groepen. De tulpengekte staat dan ook steeds meer centraal in studies over irrationeel gedrag (b.v. op de beurs).
"Windhandel" is een term die uit deze periode afkomstig is (zie wikipedia) en Dash situeert zelfs het concept "in het ootje genomen worden," als cultuurproduct uit die tijd.
Iets wat ik Goldgar niet heb zien tegenspreken is het conflict in onze volksaard wat misschien niet bewezen is, maar wel zeer herkenbaar overkomt: de nuchtere Hollander die spaart, maar ook speculeert. Dat maakt m.i. de tulpenmanie een typisch Hollands product.
What else?
Een aantal zaken staan niet in het verhaal van wikipedia, mi de belangrijkste is deze:
- de tulpenhandel vond geheel plaats buiten de beurs om. Er was dus in die tijd wel professionele handel, maar de tulpenhandel was een amateuristisch verschijnsel. Er waren geen wetten, en pas toen het fout ging vroegen de gedupeerden om hulp bij de hogere publieke machten. Goldgar schrijft in dit verband dat de discussiecultuur hier een grote rol speelde. De manie was volgens haar van minder exorbitante omvang puur omdat deze in een gespecialiseerde groep (horticulturisten, botanisten, en gespecialiseerde handelaren, etc) uitgeoefend werd en dat toen deze gekte barstte probeerde men een compromis te vinden om de verschillende partijen (kopers die een fortuin schuldig waren en verkopers, die op papier "rijk" waren) te schikken. Ook schrijft zij dat de unieke instituties van Holland in die tijd, de republiek met haar stadstaten, deze gekte een figuurlijke duw in de rug gaf.
Er werd dus in die tijd wel gehandeld in wat we nu commodities noemen, maar de tulp was een exotisch product dat buiten de reguliere orde viel.
(En dus wanorde veroorzaakte?)
Ook de futureshandel stamt uit deze tijd van de tulp, en laat zien hoe innovatief de Hollandse samenleving was. Dit had alles te maken het het product dat destijds relatief gezien niet zichtbaar was: de tulp zat nog in de grond en werd maar een keer per jaar geoogst.
In verband hiermee, de catalogus.
Wat minder belangrijk voor de gekte op zich, maar wat wel aardige informatie is, is de benoeming van het fenomeen "catalogus," waar Dash over schrijft. Deze catalogus is duidelijk een voorloper op het gebied van marketing zoals we nu kennen en heeft alles te maken met bovengenoemde onzichtbaarheid van het product.
Blijkens het feit dat er eeuwen na het ontstaan van het fenomeen nog zo actuele studies over verschijnen (zoals "onlangs weer:" The Dutch Tulip Mania: The Social Foundations of a Financial Bubble A. Maurits van der Veen uit 2012) is de tulpengekte een tijdloos onderwerp geworden, en niet voor niets. Het inspireert - zoals te zien op Google trends - menige belegger die schrikt van een nieuwe crisis, en deze wil weten "hoe het vroeger ging." En als het gaat over cultuur en verandering ... een geweldig fenomeen. En dat alles ook nog typisch Hollands.
--
12 maart 2018. Er is ook een ander verhaal, dat die hele tulip-manie sterk overtrokken is geweest. Deze mythe wordt doorgeprikt door een econome die teruggraaft in de archieven en nergens bewijs kon vinden van faillissementen die veroorzaakt werden in die tijd.
What really happened and how did the story of Dutch tulip speculation get so distorted? Anne Goldgar discovered the historical reality when she dug into the archives to research her book, Tulipmania: Money, Honor, and Knowledge in the Dutch Golden Age.
...
Here’s where the myth comes into play. According to popular legend, the tulip craze took hold of all levels of Dutch society in the 1630s. “The rage among the Dutch to possess them was so great that the ordinary industry of the country was neglected, and the population, even to its lowest dregs, embarked in the tulip trade,” wrote Scottish journalist Charles Mackay in his popular 1841 work Extraordinary Popular Delusions and the Madness of Crowds. According to this narrative, everyone from the wealthiest merchants to the poorest chimney sweeps jumped into the tulip fray, buying bulbs at high prices and selling them for even more.
...
In fact, “There weren’t that many people involved and the economic repercussions were pretty minor,” Goldgar says. “I couldn’t find anybody that went bankrupt. If there had been really a wholesale destruction of the economy as the myth suggests, that would’ve been a much harder thing to face.”
Het verhaal van Mike Dash staat redelijk uitvoerig op wikipedia beschreven. Om het verhaal compleet te maken begint hij met naar zijn mening de oorsprong van de tulp in de buurt van China voordat deze naar Turkije kwam en aan het einde van het boek beschrijft hij een nieuwe manie wanneer de Chinezen zelf speculeren rond de spider-lily een bubble die in 1985 uit elkaar klapt. De cyclus is rond. Een bubble als levenscyclus?
De resources die wikipedia aanhaalt zijn beperkt, Dash gebruikt vele bronnen maar zijn belangrijkste bron is een Hollander. En wanneer je verder spit verschijnt er een andere historicus die het verhaal van Dash grotendeels relativeert, zij - Anne Goldgar, en haar werk Tulipmania : Money, Honor, and Knowledge in the Dutch Golden Age - voorziet de tulpenmanie van een gefundeerde culturele en sociale context. Zij keert zich tegen het werk van Dash o.a. in de extentie van de manie en dat deze enkel in bepaalde groeperingen heerste en zeker niet de gehele economie had ontwricht. Iets dat ik zelf niet heb gevonden in het boek van Dash. Hoe dan ook, het is logisch dat de ene historicus (in 2007) het werk van een andere historicus (1999) afkraakt, dat hoort bij het competitieve karakter van specialisten.
Ook al is het boek van Dash misschien wat romantisch geschreven, de kern is wel waar ondanks de kritiek van bovengenoemde die meent dat de manie een mythe is. Geworden. Wellicht gaan beide waarheden wel samen op; in de volksmond wordt de tulpengekte uitvergroot tot mythische proporties, in de kern was er een gekte zoals deze er steeds vaker is onder groepen. De tulpengekte staat dan ook steeds meer centraal in studies over irrationeel gedrag (b.v. op de beurs).
"Windhandel" is een term die uit deze periode afkomstig is (zie wikipedia) en Dash situeert zelfs het concept "in het ootje genomen worden," als cultuurproduct uit die tijd.
Iets wat ik Goldgar niet heb zien tegenspreken is het conflict in onze volksaard wat misschien niet bewezen is, maar wel zeer herkenbaar overkomt: de nuchtere Hollander die spaart, maar ook speculeert. Dat maakt m.i. de tulpenmanie een typisch Hollands product.
What else?
Een aantal zaken staan niet in het verhaal van wikipedia, mi de belangrijkste is deze:
 |
| anno 2016 - Bing, tulpen in Canada |
Er werd dus in die tijd wel gehandeld in wat we nu commodities noemen, maar de tulp was een exotisch product dat buiten de reguliere orde viel.
(En dus wanorde veroorzaakte?)
Ook de futureshandel stamt uit deze tijd van de tulp, en laat zien hoe innovatief de Hollandse samenleving was. Dit had alles te maken het het product dat destijds relatief gezien niet zichtbaar was: de tulp zat nog in de grond en werd maar een keer per jaar geoogst.
In verband hiermee, de catalogus.
Wat minder belangrijk voor de gekte op zich, maar wat wel aardige informatie is, is de benoeming van het fenomeen "catalogus," waar Dash over schrijft. Deze catalogus is duidelijk een voorloper op het gebied van marketing zoals we nu kennen en heeft alles te maken met bovengenoemde onzichtbaarheid van het product.Blijkens het feit dat er eeuwen na het ontstaan van het fenomeen nog zo actuele studies over verschijnen (zoals "onlangs weer:" The Dutch Tulip Mania: The Social Foundations of a Financial Bubble A. Maurits van der Veen uit 2012) is de tulpengekte een tijdloos onderwerp geworden, en niet voor niets. Het inspireert - zoals te zien op Google trends - menige belegger die schrikt van een nieuwe crisis, en deze wil weten "hoe het vroeger ging." En als het gaat over cultuur en verandering ... een geweldig fenomeen. En dat alles ook nog typisch Hollands.
--
12 maart 2018. Er is ook een ander verhaal, dat die hele tulip-manie sterk overtrokken is geweest. Deze mythe wordt doorgeprikt door een econome die teruggraaft in de archieven en nergens bewijs kon vinden van faillissementen die veroorzaakt werden in die tijd.
What really happened and how did the story of Dutch tulip speculation get so distorted? Anne Goldgar discovered the historical reality when she dug into the archives to research her book, Tulipmania: Money, Honor, and Knowledge in the Dutch Golden Age.
...
Here’s where the myth comes into play. According to popular legend, the tulip craze took hold of all levels of Dutch society in the 1630s. “The rage among the Dutch to possess them was so great that the ordinary industry of the country was neglected, and the population, even to its lowest dregs, embarked in the tulip trade,” wrote Scottish journalist Charles Mackay in his popular 1841 work Extraordinary Popular Delusions and the Madness of Crowds. According to this narrative, everyone from the wealthiest merchants to the poorest chimney sweeps jumped into the tulip fray, buying bulbs at high prices and selling them for even more.
...
In fact, “There weren’t that many people involved and the economic repercussions were pretty minor,” Goldgar says. “I couldn’t find anybody that went bankrupt. If there had been really a wholesale destruction of the economy as the myth suggests, that would’ve been a much harder thing to face.”
..
But the trade didn’t affect all levels of society, and it didn’t cause the collapse of industry in Amsterdam and elsewhere. As Garber, the economist, writes, “While the lack of data precludes a solid conclusion, the results of the study indicate that the bulb speculation was not obvious madness.”
...
So if tulipmania wasn’t actually a calamity, why was it made out to be one? We have tetchy Christian moralists to blame for that. With great wealth comes great social anxiety, or as historian Simon Schama writes in The Embarrassment of Riches: An Interpretation of Dutch Culture in the Golden Age, “The prodigious quality of their success went to their heads, but it also made them a bit queasy.” All the outlandish stories of economic ruin, of an innocent sailor thrown in prison for eating a tulip bulb, of chimney sweeps wading into the market in hopes of striking it rich—those come from propaganda pamphlets published by Dutch Calvinists worried that the tulip-propelled consumerism boom would lead to societal decay. Their insistence that such great wealth was ungodly has even stayed with us to this day. ... “Some of the stuff hasn’t lasted, like the idea that God punishes people who are overreaching by causing them to have the plague. That’s one of the things people said in the 1630s,” Goldgar says. “But the idea that you get punished if you overreach? You still hear that. It’s all, ‘pride goes before the fall.’”
-- 19 maart 2023. Een nieuwe studie en boek, Tulpenkoorts, van historicus, Henk Looijestein, prikt enkele mythes door en laat een meer genuanceerde waarheid zien: "Voor de prijs van een tulpenbol kon je zeker geen Amsterdams grachtenhuis kopen, er waren geen grootschalige faillissementen en niemand is van wanhoop in de gracht gesprongen. " Trouw wijdt er een artikel aan:
https://www.trouw.nl/duurzaamheid-economie/de-heroische-reis-van-de-tulp-het-is-geen-verhaal-van-wilde-hysterie-en-gekte~b8fa1ea6b/
Reacties