Hollands temperament
Kan temperament goed of slecht zijn?
In The Embarrassment of Riches, schrijft Simon Schama over het Batavieren temperament. In een ander artikel van Dorothee Sturkenboom vond ik een soortgelijke uitleg, maar dan gefocust op het emotionele aspect, Understanding emotional identities:
De dynamiek van emotionele identiteiten. Het Nederlands flegmatisch temperament als historische case-study.
Emoties en emotionele stijlen zijn in de geschiedenis regelmatig aangewend als sociaal onderscheidingsmiddel om groepen in de samenleving verschillend te waarderen. Dit artikel introduceert het begrip ‘emotionele identiteit’ om na te kunnen denken over het onderliggende dynamische proces waarin direct betrokkenen en buitenstaanders (het omgaan met) emoties, of het gebrek daaraan, gebruiken om een groep van personen te typeren. Met het verondersteld flegmatisch temperament van de Nederlanders als voorbeeld wordt uitgelegd hoe zulke identiteiten tot stand komen en in stand blijven, maar ook aangevochten kunnen worden en door de tijd heen onderhevig zijn aan veranderingen en herwaarderingen. Besproken worden de niet-exclusieve en inherent paradoxale aard van emotionele groepsidentiteiten alsmede enkele van de sleutelmechanismen en aanpassingspatronen die de duurzaamheid van de stereotypen in kwestie verklaren. ... ligt de focus op de vroegmoderne tijd toen klassieke klimaattheorieën opgingen in nieuwe wijzen van nationaal denken en er onverwacht zonder noemenswaardige problemen een verrassend nieuw element in het onverstoorbare karakter van de Nederlander geïntroduceerd werd: de nationale passie voor profijt.
In haar exposé schrijft ze uitgebreid over de historie van emotionele identiteiten als cultuurelement en hoe men in het verleden hier vorm aan probeerde te geven. Zo zei Aristoteles al dat teveel aan zwarte gal een bron was voor intellectuele en artistieke kwaliteiten. Dat humeur of temperament door onevenwichtigheid van de vier belangrijkste lichaamssappen (bloed, gal, flegma en zwarte gal) werd gestuurd is een vinding van de Grieken (zie: https://nl.wikipedia.org/wiki/Humores)
Dat de Nederlandse uit deze verzameling vooral het flegmatische karakter hadden is historisch gaan voortleven als een archetypische waarheid. Vooral het natte landschap is het de oorzaak van volgens de vele geleerden.
In de paragraaf, genealogie van Nederlandse identiteit staat een observatie van een Florentijnse merchant over de Nederlanders uit die tijd, die laat zien dat de identiteit complexer is dan puur flegmatisme:
They are cold by nature and calm in all things. They wisely take fortune and the world as it comes, without too much agitation, which can be understood from their decisions and is clear from their face and colour of their hair, because commonly their hair greys only at a very great age, and even though some of them of a more withered and Saturnine (melancholic D.S.) nature allow themselves to be taken over by sadness, unable to resist grief, they are soon worn down by that and die. These people are mostly not very ambitious, that is, when they realise that they have plenty in their account and have earned enough, either in public service or commerce or another occupation, they quit the hard work and give themselves over to a well-earned rest [...]. As persons of a cold nature, they are very temperate in the domain of Venus and they strongly abhor adultery. They are not overly irascible or furious, not too haughty either, nor do they let themselves be governed by envy, so that they are civil, accommodating, open and obliging in their manners, and above all very humorous, although sometimes too rude. By contrast, they are very mean, or better said, greedy. In general they are keen on novelties and so credulous that they give their trust in everything to everybody and are therefore easily deceived [...]. But often when their distrust is aroused they become very suspicious and obstinate. They are quite arrogant and too talkative, they hardly take the interests of their fellow creatures into account, quickly forgetting benefactions, and accordingly bear little love for others, although on the other hand they also quickly forget insults and bear little hate, keeping thus far in all those affects, as Caesar writes, to the old customs as coming from that kind of air and that kind of climate. And as every nation has some virtues and some particular vices, these, as customary with the Greeks, have for the major part the fault of drinking too much, in which they take great delight.
/ vertaling Google: /
Ze zijn van nature koud en kalm in alle dingen. Zij nemen wijselijk het fortuin en de wereld zoals die komt, zonder al te veel opwinding, wat kan worden begrepen uit hun beslissingen en duidelijk blijkt uit hun gezicht en de kleur van hun haar, omdat hun haar gewoonlijk pas op zeer hoge leeftijd grijs wordt, en ook al sommigen van hen met een meer verdord en Saturnijns (melancholisch) karakter laten zich overnemen door verdriet, niet in staat om de wrok te weerstaan; ze raken daardoor snel uitgeput en sterven. Deze mensen zijn meestal niet erg ambitieus, dat wil zeggen dat wanneer ze zich realiseren dat ze genoeg op hun rekening hebben en genoeg hebben verdiend, hetzij in de openbare dienst, in de handel of in een ander beroep, ze het harde werk achterwege laten en zichzelf overgeven aan een welverdiende baan. rest [...]. Als mensen met een koud karakter zijn ze zeer gematigd in het domein van Venus en hebben ze een sterke afschuw van overspel. Ze zijn niet overdreven opvliegend of woedend, ook niet te hooghartig, en laten zich ook niet leiden door jaloezie, zodat ze beleefd, meegaand, open en gedienstig in hun omgangsvormen zijn, en vooral erg humoristisch, hoewel soms te grof. Daarentegen zijn ze erg gemeen, of beter gezegd, hebzuchtig. Over het algemeen zijn ze dol op nieuwigheden en zo lichtgelovig dat ze hun vertrouwen in alles aan iedereen geven en daardoor gemakkelijk misleid worden [...]. Maar vaak worden ze, wanneer hun wantrouwen wordt gewekt, zeer achterdochtig en koppig. Ze zijn nogal arrogant en te spraakzaam, ze houden nauwelijks rekening met de belangen van hun medeschepselen, vergeten snel voordelen en koesteren daarom weinig liefde voor anderen, hoewel ze aan de andere kant ook snel beledigingen vergeten en weinig haat koesteren, en tot nu toe vasthouden in al deze omstandigheden heeft het, zoals Caesar schrijft, invloed op de oude gebruiken die uit dat soort lucht en dat soort klimaat komen. En aangezien ieder volk enkele deugden en enkele bijzondere ondeugden heeft, hebben deze, zoals gebruikelijk bij de Grieken, voor het grootste deel de schuld van te veel drinken, waar ze veel plezier aan beleven. (Lodovico Guicciardini, Descrittione di tutti i Paesi Bassi (Antwerp 1588)
Vervolgens laat een cartoon die uit het boek the Undutchables afkomstig is halverwege het essay zien hoe de historisch gewortelde flegmatiek bij de Hollanders samen gaat met een bijzonder soort van passie.
Volgens de schrijver is echter temperament aan verandering onderhevig door zowel invloed van cultuurverandering op zich (invloed van andere culturen) als ook door nieuwe ontwikkelingen. Toen de Nederlanders begonnen te handelen kwam er een nieuwe identiteitskenmerk boven "water": de passie voor geld (of profijt zoals DS stelt).
Sindsdien gaat het stereotype flegmatische samen met het passionele op bepaalde gebieden. Iets dat we allemaal wel kennen.
Dit is denk ik niet goed of slecht net zoals elk temperament maar een onderdeel is van een totaal karakter. Wat in deze tijdgeest (mij) opvalt is dat het koele temperament en passie ook de tegenstellingen zijn in het huidige klimaat. Denk aan wat Hilary zei over die 30,000 e/mails "I made a mistake" koeltje gezegd. Maar volgens Trump was het niet zomaar een fout, maar (door passie gedreven?) fraude. Trump ontduikt vervolgens belasting (koeltjes), maar heeft een passie voor belastingverlaging om zo de economie weer op gang te helpen...
Dit ter zijde.
--
2015/08/conflict-in-onze-volksaard
2011/02/typisch-nederlands-sparen-voor-later
Reacties