Mens of Systeemcrisis?
“Kort samengevat: mama, ik wil nú mijn ijsje,” Schrijft Jaap van Duijn in reactie op de vraag of “de kredietcrisis te wijten aan het falen van het systeem (opvatting PvdA-minister Bos) of juist een gevolg van menselijk falen (opvatting CDA-premier Balkenende)?”
Mooie samenvatting en beeldspraak die de tijd duidelijk karakteriseert:
…
Ik wil nú een bonus omdat ik wat gepresteerd heb, ik wil nu dat huis kopen in plaats van er voor te sparen, ik wil nu die vakantie in Australië, ik wil nu de koerswinst op ABN Amro verzilveren, ik wil nu mijn aandelen Essent verkopen. Kort samengevat: mama, ik wil nú mijn ijsje. Het grote genieten. De vervelende beslissingen (aow-leeftijd, hypotheekrenteaftrek) stellen we uit. Na ons de zondvloed.
Wat fout ging – het grote graaien, niet alleen bij banken, maar bij allerlei organisaties, publiek zowel als privaat, is het meest in het oog lopende voorbeeld hiervan – had in de jaren vijftig en zestig ook kunnen gebeuren, maar deed dat niet. Zelfde systeem als nu, maar de mensen gedroegen zich compleet anders.
Balkenende heeft gelijk: het zit hem niet in het systeem, maar in de mensen.
Nu weet je eigenlijk nog niets. De markt dat zijn de mensen, zegt iemand op de website van het nrc als reactie op de opinie van Balkenende.
Er zijn op de log van het NRC twee mensen die iets melden over de ABN AMRO als het gaat over de crisis en de rol van de mens. Van Duijn heeft het ook niet over de ABN (anders dan “ik wil nu mijn koerswinst op de ABN AMRO verzilveren”).
Terwijl ABN AMRO het studie object is om na te gaan of er sprake is van een systeemcrisis of (een) menselijk falen.
Wat is er fout gegaan bij de ABN alvorens het overgenomen werd door Fortis?
Allereerst een presteren van het bedrijf in financiële termen (winstgroei en dergelijke) dat beneden de marktconsensus (markt) lag. De markt – iedereen – vond dat het beter moest bij de ABN. Meer rendement. Zo zijn veel bedrijven opgekocht door raiders en investeerder die “betere” plannen hadden met een bedrijf.
Er was op een bepaald moment (2007 / 2008) een opinie ontstaan dat een bedrijf als Unilever ook maar beter gesplitst kon worden om de aandeelhouder een hoger rendement te geven.
Het was dus de tijdgeest – marktconsensus – die aangaf wat ene behoorlijk rendement was. De cultuur van het benchmarken.
ABN had her en der in der wereld wat opgekocht, maar er kwam geen efficiënt bedrijf uit. Een lappendeken van eilanden (Brazilië, stukje VS, Italië.. ) dat als los zand aan elkaar hing.
Zo vreemd was het voorstel dus niet om die delen bij Santander, RBS en Fortis onder te brengen. Ja jammer van goed Nederlands koopmanschap.
Zover was zo goed… Dit was het tijdsbeeld van (t/m) 2007. De top van “de markt.”
Op diezelfde top neemt Fortis het initiatief – later blijkt er een persoonlijk emotioneel motief vooral sturend geweest te zijn bij de overname… Maar zelfs dat, hoe vaak komt het niet voor dat een bedrijf (Microsoft) jaloers is op een ander bedrijf (TomTom) en die probeert te dwarsbomen. In dezelfde markt gaat het hard-tegen-hard.
Rijkman werd schat en schatrijk door een cultuur waar het verkopen van een bedrijf aan de hoogst biedende sterk gewaardeerd werd. Niet alleen Fortis kocht te duur, ook Randstad dat graag Vedior wilde hebben (te duur) of TomTom dat Teleatlas “wilde.” De emotie heeft een prijs. En de markt is wederom hard; Garmin doet ook een bod en voert zo de kosten voor TomTom op. It’s all in the game…
Fortis kwam in de problemen, Santander had voor 1,2 miljard bij Madoff weggezet, RBS ging bijna failliet… Allemaal menselijk fouten of allemaal mensen die meededen met een systeem dat werkte zolang het goed ging?
Achteraf is het makkelijk… De DNB lette niet op. Noch bij de ABN, noch bij Icesave bleek later.
Menselijke fouten?
Nederland is volger, bijna nooit leidend. En zo doet ze mee met de trends in de globale wereld. Dat zit in de mensen en in de cultuur.
De Nederlandse cultuur is een handelscultuur; wat men ergens anders ziet, wil men ook. Het begint met productiviteit, maar het eindigt in het aanpassen in stijl: jij een ijsje… ik ook … een ijsje.
Wat en hoe moet en zal er nu veranderen? Diegenen die denkt dat de gouden jaren in de financiële wereld snel terugkeren zullen teleurgesteld worden. Het spel is al veranderd…
Maar wat ik niet goed begrijp in de column van Van Duijn is dat dit in de mensen zit. In individuen die dit tegen hadden kunnen houden. “Ik wil NU een ijsje” is een uiting in de wereld van het internet. Het internet tijdperk heeft de dimensie INSTANT geluk en profijt geïntroduceerd en al deze performance-gerichte processen versneld. Het korte termijn denken, snel, NU... is allemaal gedreven door een Internet tijdperk. De rest is meer van hetzelfde. Ook de hypes hebben zich versneld. Maar het zoeken naar winst, rijkdom en de emotie van winnen is er altijd geweest. In die zin is er sinds de tulpencrisis niets veranderd.
Denk nog eens aan het feit hoe de nieuwe burgemeester van Rotterdam werd geselecteerd. Dat was ten tijde van een tijdgeest van de Obama-hype. “Daar aan de andere kant van de Oceaan wordt opeens vertegenwoordiger van een minderheidsgroepering gekozen… dus gaan wij dat hier ook (alvast) doen.” Nederland wil voorop lopen en doet maar graag mee. Ja dat zit in de mensen, maar vooral is het geworteld in de cultuur.
Bij de cultuur en bij cultuuroverdracht gaat het om het oog: wat hij heeft wil ik ook. Een bonus… een ijsje!
Dus het gaat niet alleen om: "ik wil nú het ijsje." De vraag is veel meer: "waarom wil jij OOK een ijsje?"
--
13 september 2011. Trouw schrijft over graaicultuur "ondermijnt idee dat je geld moet verdienen...
Al te vaak worden 'wanprestaties' beloond met een bonus of een gouden handdruk. Om die 'graaicultuur' beter te begrijpen is het levenswerk van de Franse filosoof Alexis de Tocqueville verplicht leesvoer. Geld als expressie van excellentie en uitzonderlijke kwaliteiten...
Geld als uitdrukking van prestatie. Wil de Amerikaanse droom succesvol blijven, in de VS, maar ook daarbuiten, dan moet zij onderhouden worden. Als geld een uitdrukking is van iemands kwaliteiten, mag er iets tegenover staan als er een exceptionele prestatie is geleverd. Maar daarvan lijkt, eufemistisch gesteld, niet altijd sprake. Maar al te vaak komt het voor dat wanprestaties ook 'beloond' worden. Dit is niet zomaar onterecht, maar ondergraaft het door Tocqueville beschreven mechanisme waarin geld een uitdrukking zou moeten zijn van excellentie en uitzonderlijke kwaliteiten."
Het cultuurargument tegen deze stelling is nu juist dat geld juist zo goed gebruikt kan worden om de invloed van cultuur te meten. Bij cultuur gaat het erom dat men naar elkaar kijkt en gedrag kopieert. Dat daarnaast oprotpremies en gouden handdrukken bij wanprestaties blijven bestaan doet daar niets aan af.
Mooie samenvatting en beeldspraak die de tijd duidelijk karakteriseert:
…
Ik wil nú een bonus omdat ik wat gepresteerd heb, ik wil nu dat huis kopen in plaats van er voor te sparen, ik wil nu die vakantie in Australië, ik wil nu de koerswinst op ABN Amro verzilveren, ik wil nu mijn aandelen Essent verkopen. Kort samengevat: mama, ik wil nú mijn ijsje. Het grote genieten. De vervelende beslissingen (aow-leeftijd, hypotheekrenteaftrek) stellen we uit. Na ons de zondvloed.
Wat fout ging – het grote graaien, niet alleen bij banken, maar bij allerlei organisaties, publiek zowel als privaat, is het meest in het oog lopende voorbeeld hiervan – had in de jaren vijftig en zestig ook kunnen gebeuren, maar deed dat niet. Zelfde systeem als nu, maar de mensen gedroegen zich compleet anders.
Balkenende heeft gelijk: het zit hem niet in het systeem, maar in de mensen.
Nu weet je eigenlijk nog niets. De markt dat zijn de mensen, zegt iemand op de website van het nrc als reactie op de opinie van Balkenende.
Terwijl ABN AMRO het studie object is om na te gaan of er sprake is van een systeemcrisis of (een) menselijk falen.
Wat is er fout gegaan bij de ABN alvorens het overgenomen werd door Fortis?
Allereerst een presteren van het bedrijf in financiële termen (winstgroei en dergelijke) dat beneden de marktconsensus (markt) lag. De markt – iedereen – vond dat het beter moest bij de ABN. Meer rendement. Zo zijn veel bedrijven opgekocht door raiders en investeerder die “betere” plannen hadden met een bedrijf.
Er was op een bepaald moment (2007 / 2008) een opinie ontstaan dat een bedrijf als Unilever ook maar beter gesplitst kon worden om de aandeelhouder een hoger rendement te geven.
Het was dus de tijdgeest – marktconsensus – die aangaf wat ene behoorlijk rendement was. De cultuur van het benchmarken.
ABN had her en der in der wereld wat opgekocht, maar er kwam geen efficiënt bedrijf uit. Een lappendeken van eilanden (Brazilië, stukje VS, Italië.. ) dat als los zand aan elkaar hing.
Zo vreemd was het voorstel dus niet om die delen bij Santander, RBS en Fortis onder te brengen. Ja jammer van goed Nederlands koopmanschap.
Zover was zo goed… Dit was het tijdsbeeld van (t/m) 2007. De top van “de markt.”
Op diezelfde top neemt Fortis het initiatief – later blijkt er een persoonlijk emotioneel motief vooral sturend geweest te zijn bij de overname… Maar zelfs dat, hoe vaak komt het niet voor dat een bedrijf (Microsoft) jaloers is op een ander bedrijf (TomTom) en die probeert te dwarsbomen. In dezelfde markt gaat het hard-tegen-hard.
Rijkman werd schat en schatrijk door een cultuur waar het verkopen van een bedrijf aan de hoogst biedende sterk gewaardeerd werd. Niet alleen Fortis kocht te duur, ook Randstad dat graag Vedior wilde hebben (te duur) of TomTom dat Teleatlas “wilde.” De emotie heeft een prijs. En de markt is wederom hard; Garmin doet ook een bod en voert zo de kosten voor TomTom op. It’s all in the game…
Fortis kwam in de problemen, Santander had voor 1,2 miljard bij Madoff weggezet, RBS ging bijna failliet… Allemaal menselijk fouten of allemaal mensen die meededen met een systeem dat werkte zolang het goed ging?
Achteraf is het makkelijk… De DNB lette niet op. Noch bij de ABN, noch bij Icesave bleek later.
Menselijke fouten?
Nederland is volger, bijna nooit leidend. En zo doet ze mee met de trends in de globale wereld. Dat zit in de mensen en in de cultuur.
De Nederlandse cultuur is een handelscultuur; wat men ergens anders ziet, wil men ook. Het begint met productiviteit, maar het eindigt in het aanpassen in stijl: jij een ijsje… ik ook … een ijsje.
Wat en hoe moet en zal er nu veranderen? Diegenen die denkt dat de gouden jaren in de financiële wereld snel terugkeren zullen teleurgesteld worden. Het spel is al veranderd…
Maar wat ik niet goed begrijp in de column van Van Duijn is dat dit in de mensen zit. In individuen die dit tegen hadden kunnen houden. “Ik wil NU een ijsje” is een uiting in de wereld van het internet. Het internet tijdperk heeft de dimensie INSTANT geluk en profijt geïntroduceerd en al deze performance-gerichte processen versneld. Het korte termijn denken, snel, NU... is allemaal gedreven door een Internet tijdperk. De rest is meer van hetzelfde. Ook de hypes hebben zich versneld. Maar het zoeken naar winst, rijkdom en de emotie van winnen is er altijd geweest. In die zin is er sinds de tulpencrisis niets veranderd.
Denk nog eens aan het feit hoe de nieuwe burgemeester van Rotterdam werd geselecteerd. Dat was ten tijde van een tijdgeest van de Obama-hype. “Daar aan de andere kant van de Oceaan wordt opeens vertegenwoordiger van een minderheidsgroepering gekozen… dus gaan wij dat hier ook (alvast) doen.” Nederland wil voorop lopen en doet maar graag mee. Ja dat zit in de mensen, maar vooral is het geworteld in de cultuur.
Bij de cultuur en bij cultuuroverdracht gaat het om het oog: wat hij heeft wil ik ook. Een bonus… een ijsje!
Dus het gaat niet alleen om: "ik wil nú het ijsje." De vraag is veel meer: "waarom wil jij OOK een ijsje?"
--
13 september 2011. Trouw schrijft over graaicultuur "ondermijnt idee dat je geld moet verdienen...
Al te vaak worden 'wanprestaties' beloond met een bonus of een gouden handdruk. Om die 'graaicultuur' beter te begrijpen is het levenswerk van de Franse filosoof Alexis de Tocqueville verplicht leesvoer. Geld als expressie van excellentie en uitzonderlijke kwaliteiten...
Geld als uitdrukking van prestatie. Wil de Amerikaanse droom succesvol blijven, in de VS, maar ook daarbuiten, dan moet zij onderhouden worden. Als geld een uitdrukking is van iemands kwaliteiten, mag er iets tegenover staan als er een exceptionele prestatie is geleverd. Maar daarvan lijkt, eufemistisch gesteld, niet altijd sprake. Maar al te vaak komt het voor dat wanprestaties ook 'beloond' worden. Dit is niet zomaar onterecht, maar ondergraaft het door Tocqueville beschreven mechanisme waarin geld een uitdrukking zou moeten zijn van excellentie en uitzonderlijke kwaliteiten."
Het cultuurargument tegen deze stelling is nu juist dat geld juist zo goed gebruikt kan worden om de invloed van cultuur te meten. Bij cultuur gaat het erom dat men naar elkaar kijkt en gedrag kopieert. Dat daarnaast oprotpremies en gouden handdrukken bij wanprestaties blijven bestaan doet daar niets aan af.
-- nov 2023. Ook nu (Image: "Corona onthult systeemcrisis," en "Systeemcrisis onderwijs" blijft het thema falen menselijk handelen versus systeemcrisis actueel. Bij Systeemcrisis komt cultuur om de hoek kijken...
-- 7 april 2024. Zag ik deze foutmelding:
Reacties