21 vragen voor de 21ste eeuw (2)
Dit boek is uit 2018, en ik las het opnieuw, of ben het opnieuw aan het lezen, om te zien wat hij destijds ook l weer schreef over Rusland. Het kremlin, krijgt aandacht in het hoofdstuk: onderschat nooit de menselijke stompznnigheid.
Vier jaar voor publicatie trok Rusland de Krim naar zich toe, zonder al te veel weerstand te ondervinden. Harari beschrijft dat oorlog in de geschiedenis in het begin wel een economische business was, maar dat steeds minder het geval werd. Tijdens de romeinen was landje-pik de manier om de economie te laten draaien, met nieuwe slaven en bezittingen die geconfisceerd werden. Maar de eerste en tweede wereld oorlogen berusten al op irrationele verwachtingen die ook niet uitkwamen. hij refereert hier aan een studie van ...
Maar Rusland had met de Krim geluk, maar ook het Donetsk onderdeel krijgt aandacht en Harari schrijft al dat Poetin veel meer weerstand krijgt. De rusland-irritatie neemt toe in de Oekraïne. Aan het eind hoopt de historicus dat het niet zo erg zal aflopen, maar hier gaat de geschiedenis toch echt anders dan hij verwacht. Dat Rusland niet veel wint klopt misschien, oorlogen zijn irrationeel, en ook speelte steeds meer dat vroeger de oorlogen wel lucratief waren omdat de bezittingen fysiek waren. Echte producten. maar nu is het meer informatica. Rusland is sterk qua hackers, maar heeft geen burgelijke IT-industrie.
[Het mee naar huis nemen van wasmachines door russische militairen zou je kunnen zien als een valkuil van de geschiedenis: Rusland loopt achter, want de wereld is al veel l minder materialistisch geworden]
Het belangrijkste wat Harari m.i. over Rusland schrijft, over het nieuwe Rusland is dat het ontbreekt aan ideologische basis. Met het communsitisch manifest was er nog een exportproduct. Maar wie koopt nu de ideeen van Poetin. Valse en oppervlakkige retoriek, fake news waar hij Europe mee uit elkaar heeft proberen te scheuren, is geen export product. Ideologisch is het westen misschien aan een update van het kapitalisme toe, in Rusland is er gewoon weg niks. alleen agressie. Boosheid om een verloren wedloop.
-- In het deel, dat over civilisatie gaat (h6) schrijft hij over een theorie dat er altijd clashes zullen zijn, omdat waarden b.v. tussen het westen en de Arabische landen nooit overlappen (oid). Maar Harari denkt zelf niet zo. Het voorbeeld van Duitsland, zegt hij, laat zien dat civilisatie in 100 jaar totaal kan veranderen. Duitsland hebben zelf zes verschiullende systemen gehad: Het Hohenzollern imperie, de Weimar republiek, het derde rijk, De Duitse Democratische republiek (oostduitsland), de Duitse federatie (West Duitsland) en als laatste verenigd Duitsland.
Maar is er ook een Duitse essentie, die van Willem II tot Merkel leidt?
Overigens is hier het boek van Harari al weer ingehaald door de geschiedenis, want het Duitsland van Merkel was zeer sterk pro-russisch, en van de echte hereniging is het blijkbaar niet gekomen. Oost- en WestDuitsland blijven twee verschillende civilisaties.
Wat mens nog meer van dier onderscheid is dat dieren nooit fuseren. De mens wel. De moderne Duitser is het fusieproduct van Saxen, Pruisen en Bavaren. Bismack schijnt gezegd te hebben dat de Bavaar de ontbrekende schakel was tussen de mens en de oostenrijker.
Niet alle fusies duren eindig, echter...
Reacties