De biografie van Alfred Hitchcock
"The dark side of genius, the life of Alfred Hitchcock" schreef Donald Spoto als een biografie over het leven van de beroemde cineast.
Het is een chronologisch verhaal dat begint met een scène in 1979 ca. een jaar voor het overlijden van de producent waar hij door een select gezelschap opgewacht wordt voor een prijsuitreiking bij een exclusief feest met bekende gasten waar onder andere Ingrid Bergman (die de ceremonie leidt), Barbara Streisand, Cary Grant en Mel Brooks. De prijs is een soort oeuvreprijs voor al het werk in zijn leven. De gevierde filmproducent gaat aan tafel zitten naast zijn vrouw Alma links van hem en Cary Grant aan zijn rechterzijde. Wanneer de filmcamera's op hem gericht worden en het publiek wacht op een reactie, reageert Hitchcock zonder enige emotie. "Deze onverschillige expressie," is voor de velen gegadigden geen enkele surprise. Voor het (grote) publiek was de man een enigma.
De biografie probeert het doek voor de filmproducent te verwijderen en geeft inzicht in het leven aan de hand van de diverse etappes in zijn leven. De eerste daarvan begint in zijn geboortejaar 1899 en eindigt in 1920. Dan volgen de periodes 20-25, 25-27, 28-34, 34-36,37-39, 39-40, 41-44, 45-49, 50-55, 55-59, 60-64, 64,72 en twee korte hoofdstukken aan het eind die de perioden 73-79 en 79-80 beslaan.
Bij een willekeurige biografie van een professional staat het leven van de persoon in relatie met zijn tijd en situatie. Dit laatste heeft vooral te maken met het metier van de prof, terwijl de tijd alles te maken heeft met het tijdsbeeld en de gewoonten van dat moment. Al deze onderwerpen staan met elkaar in relatie. De moeilijkheid van deze biografie vooral voor de jongere generatie is om dit tijdsbeeld van de vorige eeuw terug te roepen. Van het eerste deel van de biografie, de jaren 1899 tot 1920 staat hieronder kort samengevat.
Hitchcock werd in de buurt van London nabij "East End" geboren, en was van een eenvoudige komaf. Uitzonderlijk was dat zijn familie van katholieke origine was ("net als Graham Green") in het overwegend protestante Engeland. Als typisch East Ender sprak Hitchcock met een cockney accent. Een typische cockney gewoonte was het ook om alle autoriteiten te wantrouwen, omdat deze zoals de politieagent symbool stonden voor de verdedigers van een systeem dat arbeiders exploiteerde. Frappant en haast mythisch is de anekdote waarin de vader van Hitchcock zijn zoon naar de politie brengt om een nacht in een cel door te brengen, enkel om hem een lesje te leren.
De jonge Hitchcock leefde geïsoleerd en was daarom misschien ook een echte observeerder, waardoor zoals later blijkt hij een sterk interne belevingswereld had ontwikkeld - "en een goed ontwikkelde fantasie" - maar kreeg daardoor ook minder aansluiting met zijn leeftijdgenootjes. Hij was gek op spoorwegboekjes met aankomst en vertrektijden in stonden. Zijn vader - een typische handelaar - hield er een strikte levensstijl en het gevangenisincident paste bij zijn stijl. Daarnaast speelde zijn vader minder een rol voor zijn zoon omdat hij al vroeg ziek werd en zijn moeder nam al snel een centrale rol in zijn leven op, iets dat in de buurt waar hij woonde heel gewoon was.
Niet geheel duidelijk wordt waar Hitchcock zijn angsten aan overgehouden heeft die een grote rol speelden in het construeren van zijn film. Op een bepaald moment gaan zijn ouders uit huis en vergeten dit te communiceren tegen hun zoon die 's nachts merkt dat er niemand thuis is. Ook dit wordt een belangrijke anekdote, want hij vind rust in de keuken waar hij zijn angst verbant door te gaan eten. Veel te gaan eten.
Op de jezuïtische school st Ignatius krijgt hij naast diverse vakken te maken met de dagelijkse praktijk van discipline en strikte regels en vooral van het concept "straf" in de christelijke betekenis. Door zijn angstige karakter is hij wars van lichamelijke oefening ("en neemt alleen de benenwagen wanneer het niet anders kan") en richt zich op de verplichte literatuur en komt zo in aanraking met Dickens en Shakespeare. Hierdoor ontwikkelt hij zijn fantasie verder. Toch houdt hij zich niet altijd aan de regels o.a. keert hij zich tegen de angst van de zonde en steelt hij eieren die hij tegen de ruiten gooit van de residentie van de jezuïeten.
Naast het theater gaat zijn interesse ook uit naar misdaad en bezoekt het strafgerechtshof in London en leest hij de boeken van Conan Doyle. In 1914 bezoekt hij alle avondcursussen op het gebied van theater en film. In dat jaar overlijdt zijn vader en moet zijn moeder allen voor het gezin zorgen. Hitchock word dan gedwongen door de omstandigheden om een baantje te zoeken dat hij vind bij de Heley Telegraph and cable company. Dan raakt hij in de ban van het werk van Edgar Allen POE. Zijn eerste baan vind hij niet interessant en gaat 's avonds verder leren met cursussen over economie en kunstgeschiedenis. Kunst begint steeds meer een belangrijkere rol in zijn leven te spelen. Zo schrijft hij zich in voor een cursus schilderen. Zijn tekentalent wordt door al snel het bedrijf opgemerkt en zo komt hij terecht bij de afdeling publiciteit (marketing). Hij blijft ook lezen. Naast de literaire klassieker Flaubert ook Amerikaanse filmtijdschriften en schrijft zijn eerste korte verhaal voor het clubblad van het bedrijf. Eind 1918 is hij dan "net zo ambitieus als hij corpulent is" en komt met de hulp van zijn baas en met een map aan tekeningen bij zijn eerste sollicitatiegesprek bij Islington Studios terecht. Daar wordt hij direct aangenomen.
Spoto beschrijft vervolgens een chronologisch patroon het productieve leven van Hitchcock vanaf zijn intrede in de filmindustrie tot aan zijn laatste levensjaren. In grote lijnen is dit leven als volgt samen te vatten.
De rol van Engeland als maatschappij in verval terwijl de Verenigde Staten de hegemonie overneemt speelt als belangrijk decor in de biografie. De Engelse filmindustrie heeft nauwelijks een rol van betekenis. Het continentale Europa, met o.a. Berlijn als centrum is voor Hitchcock een referentiepunt waar de aspirant filmproducent een opleiding volgt. Dezelfde filmindustrie staat aan het begin van de Biografie - aan het begin van de 20-ste eeuw - nog in de wieg van ontwikkeling. Diverse anekdotes komen naar voren o.a. die waarin Edison overtuigd moet worden dat het kijken naar bewegende beelden iets is dat juist met een groot publiek tot commercieel succes kan leiden, omdat dan direct aan veel mensen tegelijk het product verkocht kan worden. Zo gaande weg wordt de lezer meegenomen door de stomme film met een orkest op de achtergrond tot een zwart-wit-film met geluidband.
Het wordt niet duidelijk wie de concurrenten zijn waartegen Hitchcock het moet opnemen; maar dat komt waarschijnlijk doordat Hitchcock al snel zijn focus verlegt naar psychologische en criminologische invalshoeken. Het echte centrum van de filmindustrie zit echter in de VS en in het begin wordt H niet getrokken door de glamour van Hollywood, maar wordt door diplomatieke banden van zijn professionele omgeving overgehaald. Zijn belangrijkste contact is de producent van Wuthering Heights, Selznick. Het is dan vlak voor de tweede wereldoorlog en de dreiging van een nieuwe oorlog is al merkbaar.
Later wordt hem deze overstap door zijn thuispubliek niet in dank afgenomen (Terwijl hier een oorlog woedt, zit hij Hitchcock lekker in California films te maken). Zijn eerste productie in Amerika wordt Rebecca.
Zijn succes neemt dan met ieder film toe, en desondanks heeft H. moeite om dat succes met anderen te delen. H. ontvangt graag enkel de credits. Oudere lezers herkennen vervolgens de diverse bekende films van zijn hand. The birds (1963), Rear window, Psycho, Vertigo, en Frenesi. Over deze eerste leert de lezer een nieuwe anekdote die licht schijnt over zijn persoon; hij wordt namelijk verliefd op de actrice Tippy Hedren. Hitchcock vind haar door een televisiecommercial waarin zij optreedt en hij weet dan direct dat hij haar wil aannemen voor de film. De anekdote eindigt "tragisch" want de hoofdrolspeelster van The Birds wil van geen Romance weten. Daarmee eindigt ook haar carrière blijkt later, want ze speelt nooit meer een belangrijke rol.
De lezer van het boek van Spoto krijgt een omvangrijke hoeveelheid gegevens te verwerken door het grote aantal "medespelers" in zijn professionele leven. Zijn privéleven komt maar minimaal "in the picture," net als de relatie met zijn dochter Patricia die in een drietal films acteert krijgt weinig aandacht in het boek. Veelvuldig komen bepaalde trekken van Hitchcock boven water, zoals zijn zeer zware humor die niemand in de VS lijkt te snappen. Het boek laat dus ook heel wat lege plekken achter. Vandaar dat ik wel benieuwd was naar de film over een deel van zijn leven.
... De film Hitchcock heb ik echter nog niet gezien. Deze draaide hier precies een week in de oorspronkelijke (Engelse) versie. Ik was net te laat. (inmiddels 2016 wel gezien)
... Op VPRO boeken staat een documentaire over zijn leven en persoonlijkheid... "het was een door en door bange man"
Spoto beschrijft vervolgens een chronologisch patroon het productieve leven van Hitchcock vanaf zijn intrede in de filmindustrie tot aan zijn laatste levensjaren. In grote lijnen is dit leven als volgt samen te vatten.
De rol van Engeland als maatschappij in verval terwijl de Verenigde Staten de hegemonie overneemt speelt als belangrijk decor in de biografie. De Engelse filmindustrie heeft nauwelijks een rol van betekenis. Het continentale Europa, met o.a. Berlijn als centrum is voor Hitchcock een referentiepunt waar de aspirant filmproducent een opleiding volgt. Dezelfde filmindustrie staat aan het begin van de Biografie - aan het begin van de 20-ste eeuw - nog in de wieg van ontwikkeling. Diverse anekdotes komen naar voren o.a. die waarin Edison overtuigd moet worden dat het kijken naar bewegende beelden iets is dat juist met een groot publiek tot commercieel succes kan leiden, omdat dan direct aan veel mensen tegelijk het product verkocht kan worden. Zo gaande weg wordt de lezer meegenomen door de stomme film met een orkest op de achtergrond tot een zwart-wit-film met geluidband.
Het wordt niet duidelijk wie de concurrenten zijn waartegen Hitchcock het moet opnemen; maar dat komt waarschijnlijk doordat Hitchcock al snel zijn focus verlegt naar psychologische en criminologische invalshoeken. Het echte centrum van de filmindustrie zit echter in de VS en in het begin wordt H niet getrokken door de glamour van Hollywood, maar wordt door diplomatieke banden van zijn professionele omgeving overgehaald. Zijn belangrijkste contact is de producent van Wuthering Heights, Selznick. Het is dan vlak voor de tweede wereldoorlog en de dreiging van een nieuwe oorlog is al merkbaar.
Later wordt hem deze overstap door zijn thuispubliek niet in dank afgenomen (Terwijl hier een oorlog woedt, zit hij Hitchcock lekker in California films te maken). Zijn eerste productie in Amerika wordt Rebecca.
Zijn succes neemt dan met ieder film toe, en desondanks heeft H. moeite om dat succes met anderen te delen. H. ontvangt graag enkel de credits. Oudere lezers herkennen vervolgens de diverse bekende films van zijn hand. The birds (1963), Rear window, Psycho, Vertigo, en Frenesi. Over deze eerste leert de lezer een nieuwe anekdote die licht schijnt over zijn persoon; hij wordt namelijk verliefd op de actrice Tippy Hedren. Hitchcock vind haar door een televisiecommercial waarin zij optreedt en hij weet dan direct dat hij haar wil aannemen voor de film. De anekdote eindigt "tragisch" want de hoofdrolspeelster van The Birds wil van geen Romance weten. Daarmee eindigt ook haar carrière blijkt later, want ze speelt nooit meer een belangrijke rol.
De lezer van het boek van Spoto krijgt een omvangrijke hoeveelheid gegevens te verwerken door het grote aantal "medespelers" in zijn professionele leven. Zijn privéleven komt maar minimaal "in the picture," net als de relatie met zijn dochter Patricia die in een drietal films acteert krijgt weinig aandacht in het boek. Veelvuldig komen bepaalde trekken van Hitchcock boven water, zoals zijn zeer zware humor die niemand in de VS lijkt te snappen. Het boek laat dus ook heel wat lege plekken achter. Vandaar dat ik wel benieuwd was naar de film over een deel van zijn leven.
... Op VPRO boeken staat een documentaire over zijn leven en persoonlijkheid... "het was een door en door bange man"
--
-- oktober 2024. Zizek schreef ook over films en populaire cultuur, waaronder over Hitchcock:
Hoewel het lijkt alsof alles al gezegd is in de eindeloze lijst van literatuur over Alfred Hitchcock, neemt het tweede deel van dit boek - "One Can Never Know Too Much about Hitchcock" - het risico om drie nieuwe benaderingen voor te stellen: eerst een aniculatie van de dialectiek van bedrog die aan het werk is in Hitchcocks films, een dialectiek waarin degenen die echt dwalen, degenen zijn die niet worden bedrogen; vervolgens een conceptie van de beroemde Hitchcockiaanse tracking shot als een formele procedure waarvan het doel is om een "vlek" te produceren, een punt van waaruit het beeld zelf naar de toeschouwer kijkt, het punt van de "blik van de Ander"; en, ten slotte, een voorstel dat ons in staat zou stellen om de opeenvolging van de belangrijkste stadia in Hitchcocks ontwikkeling te vatten, van de Oedipale reis van de jaren dertig tot het "pathologische narcisme", gedomineerd door een moederlijk superego, van de jaren zestig. (Looking Awry, Zizek) [Zizek analyseert de films van deze producent, en legt b.v. aan de hand daarvan uit dat alle hoofdpersonen geen vader hebben (zoals in Psycho) en gecontroleerd worden door hun moeder...]
Reacties