The Constitution of Liberty (Hayek)

"In defense of Freedom and a free society." Het is een boek uit 1960 dat ik niet gelezen zou hebben als er geen samenvatting van zou zijn. En de samenvatting is natuurlijk niet hetzelfde als het boek ook echt gelezen te hebben. Het verhaal is dat sociale vooruitgang afhangt van de vrije markt in niet zoals in die tijd het gemeengoed was, door sociale planning.

1. Individuele vrijheid is de hoeksteen van een vrije samenleving.

2. Vrijheid, gelijkheid en democratie zijn verbonden met elkaar, maar ze zijn niet hetzelfde. 

3. Sociale vooruitgang hangt af van individuele vrijheid.

4. Een vrije samenleving zou geleid moeten worden door de rechtstaat (rule of law)

5. De socialistische doctrine bedreigt de individuele vrijheid.

6. De overheid zou moeten sturen zonder progressieve belasting.

Het argument hier is dat progressiviteit eerlijk middel is om opoffering gelijk te behandelen. Maar een lui kapper zou dan ten onrechte even veel verdienen dan een hardwerkende kapper.

7. De overheid kan een bepaald niveau van sociale zekerheid bieden. Maar uiteindelijk moeten mensen voor zichzelf moeten bereiken.

8. Overheidsinmending (interference) zou tot een minimum beperkt moeten blijven.

-- 6 jan 2025. Wat schrijft Hayek over filosofie in dit werk?

Het allerbelangrijkste is dat conservatisme als politieke filosofie geen principes heeft die haar aanhangers kunnen leiden over in welke richting de maatschappij zich moet bewegen.

...

Als waarschuwende stem is het altijd de moeite waard om naar dhr. Hayek te luisteren. Hij is een intellectueel tonicum. Maar in onze huidige tijd van problemen wijst zijn economische filosofie de weg naar een ramp. (Sidney Hook)

...

Hayeks Constitution of Liberty is ongetwijfeld zijn belangrijkste werk in de sociale filosofie, het werk waarvoor hij waarschijnlijk het meest herinnerd zal worden.

...

Buitenlands beleid is tegenwoordig grotendeels een kwestie van welke politieke filosofie de overhand moet krijgen op een andere; en ons voortbestaan ​​kan afhangen van ons vermogen om een ​​voldoende sterk deel van de wereld te verenigen achter een gemeenschappelijk ideaal

...

Het geloof dat het op de lange termijn ideeën en dus de mannen zijn die de evolutie in gang zetten, en het geloof dat de individuele stappen in dat proces geleid moeten worden door een reeks samenhangende concepten, vormen al lang een fundamenteel onderdeel van de liberale geloofsbelijdenis. Het is onmogelijk om geschiedenis te bestuderen zonder je bewust te worden van de “les die de mensheid door elk tijdperk is gegeven en altijd is genegeerd – om aan te tonen dat speculatieve filosofie, die oppervlakkig gezien iets lijkt dat zo ver verwijderd is van de zaken van het leven en de uiterlijke belangen van mensen, in werkelijkheid het ding op aarde is dat hen het meest beïnvloedt en op de lange termijn elke andere invloed overtreft, behalve die waaraan zij zelf moet gehoorzamen.” (Juhn Stuart Mill, "Bentham")

...

Als politiek de kunst is van het mogelijke, dan is politieke filosofie de kunst om het schijnbaar onmogelijke politiek mogelijk te maken. (Helmut Schoeck)

...

Er is hierin een grote verandering opgetreden Ik heb er zeker geen bezwaar tegen dat er een gepaste invloed wordt uitgeoefend door de intellectuele klassen waartoe ik zelf behoor, d.w.z. door de werkzame professor, journalist of ambtenaar. Maar ik erken dat ze, als werknemersgroep, hun eigen professionele vooringenomenheid hebben die op sommige essentiële punten in strijd is met de vereisten van een vrije samenleving en die moet worden tegengegaan, of gerespecteerd sinds de negentiende eeuw, toen heren - geleerden als Darwin en Macaulay, Grote en Lubbock, Motley en Henry Adams, Tocqueville en Schliemann, publieke figuren van grote bekendheid waren en toen zelfs zo'n heterodoxe criticus van de samenleving als Karl Marx een rijke beschermheer kon vinden die hem in staat stelde zijn leven te wijden aan de uitwerking en verspreiding van doctrines die de meerderheid van zijn tijdgenoten hartstochtelijk verafschuwden.

De bijna volledige verdwijning van deze klasse - en de afwezigheid ervan in de meeste delen van de Verenigde Staten - heeft een situatie gecreëerd waarin de bezittende klasse, nu bijna uitsluitend een zakengroep, intellectuele leiderschap en zelfs een coherente en verdedigbare levensfilosofie ontbeert. Een rijke klasse die deels een vrijetijdsklasse is, zal worden afgewisseld met meer dan het gemiddelde aandeel geleerden en staatslieden, literaire figuren en kunstenaars.

...

Duitse schrijvers plaatsen Kants theorieën meestal aan het begin van hun verslagen van de beweging naar de Rechtsstaat. Hoewel dit waarschijnlijk de originaliteit van zijn rechtsfilosofie overdrijft, gaf hij die ideeën ongetwijfeld de vorm waarin ze de grootste invloed in Duitsland uitoefenden. Zijn belangrijkste bijdrage is inderdaad een algemene theorie van de moraal die het principe van de rechtsstaat deed verschijnen als een speciale toepassing van een algemener principe. Zijn gevierde “categorische imperatief,” de regel dat de mens altijd “alleen moet handelen op basis van die stelregel waarbij je tegelijkertijd kunt willen dat het universele wet wordt,”18 is in feite een uitbreiding op het algemene veld van de ethiek van het basisidee dat ten grondslag ligt aan de rechtsstaat

...

De taak van de politieke filosoof kan alleen zijn om de publieke opinie te beïnvloeden, niet om mensen te organiseren voor actie. Hij zal dat alleen effectief doen als hij zich niet bezighoudt met wat nu politiek mogelijk is, maar consequent de “algemene principes verdedigt die altijd hetzelfde zijn.” In die zin betwijfel ik of er zoiets als een conservatieve politieke filosofie kan bestaan. Conservatisme is vaak een bruikbare praktische stelregel, maar het geeft ons geen leidende principes die ontwikkelingen op de lange termijn kunnen beïnvloeden.

... Over progressieve belasting:

Progressieve belastingheffing verandert deze relatie aanzienlijk door de nettovergoeding voor een bepaalde dienst afhankelijk te maken van de andere inkomsten van het individu over een bepaalde periode, meestal een jaar. Als een chirurg vóór belastingheffing evenveel krijgt voor een operatie als een architect voor het plannen van een huis, of een verkoper evenveel krijgt voor de verkoop van tien auto's als een fotograaf voor het maken van veertig portretten, dan zal dezelfde verhouding nog steeds gelden als er proportionele belastingen van hun inkomsten worden afgetrokken. Maar met progressieve belastingheffing op inkomens kan deze verhouding aanzienlijk worden gewijzigd. Niet alleen kunnen diensten die vóór belastingheffing dezelfde vergoeding ontvangen, heel verschillende beloningen opleveren; maar een man die een relatief hoge betaling voor een dienst ontvangt, kan uiteindelijk met minder achterblijven dan een ander die een kleinere betaling ontvangt. Dit betekent dat progressieve belastingheffing noodzakelijkerwijs in strijd is met wat waarschijnlijk het enige universeel erkende principe van economische rechtvaardigheid is, dat van ‘gelijke beloning voor gelijk werk’.

... over welvaartsverdeling:

Op elk willekeurig moment zouden we de positie van de armsten kunnen verbeteren door hen te geven wat we van de rijken hebben afgenomen. Maar hoewel een dergelijke gelijkschakeling van de posities in de kolom van vooruitgang tijdelijk de sluiting van de gelederen zou versnellen, zou het

binnenkort de beweging van het geheel vertragen en op de lange termijn degenen

achterin tegenhouden. Recente Europese ervaringen bevestigen dit sterk.

De snelheid waarmee rijke samenlevingen hier statische, zo niet stagnerende, samenlevingen zijn geworden door egalitaire beleidsmaatregelen, terwijl verarmde maar zeer

competitieve landen zeer dynamisch en progressief zijn geworden, is

een van de meest opvallende kenmerken van de naoorlogse periode. Het contrast

in dit opzicht tussen de geavanceerde verzorgingsstaten van Groot-Brittannië en de

Scandinavische landen, enerzijds, en landen als West-Duitsland, België of Italië, begint zelfs door de eerstgenoemden te worden herkend.

... dan over filosofen, die het meeste genoemd worden in het werk zijn: 

Hume, aristotle, cicero, rousseau, montesquieu, humboldt, hobbes, kant, plato, berkeley

Plato komt veel minder voor dan Aristoteles!

... voor genoemde landen is dit nog opvallender, de lijst daarvan ziet er (ook aflopende frequentie), zo uit:

•   russia, switzerland, austria, sweden, australia, ukraine

Dit kan te maken hebben met de vele referenties in het werk. " In his notes, Hayek quoted from sources in many different languages, including German, French, Italian, Spanish, Russian, Greek, and Latin." Het land dat het meeste genoemd wordt is Prussia, Pruisen. Ook de opkomst van HItler was belangrijk voor dit werk:

• But it was too late. The antilibertarian forces had learned too well the positivist doctrine that the state must not be bound by law. In Hitler Germany and in Fascist Italy, as well as in Russia, it came to be believed that under the rule of law the state was “unfree,” a “prisoner of the law,” and that, in order to act “justly,” it must be released from the fetters of abstract rules.27 A “free” state was to be one that could treat its subjects as it pleased. 

Qua economie komt demand (vraag) meer voor dan supply (aanbod), maar dat komt ook door de taal waar supply concreter met economie te maken heeft en demand algemener is. Hayek schrijft in deze context ook over "de vraag naar macht."

Als laatste, emoties:

Hayek schrijft over vele emoties, te beginnen met coercive, dwang (geen echte emotie maar wel waar emotie een rol speelt). Daarnaast over twijfel, en vooral van belang in de economie: wensen en verlangens (desire). Als ook over jaloezie en afgunst:

• Als werkelijk alle onvervulde verlangens een claim op de gemeenschap hebben, is de individuele verantwoordelijkheid ten einde. Hoe menselijk ook, afgunst is zeker niet een van de bronnen van ontevredenheid die een vrije samenleving kan elimineren. Het is waarschijnlijk een van de essentiële voorwaarden voor het behoud van zo’n samenleving dat we afgunst niet tolereren, haar eisen niet goedkeuren door haar te camoufleren als sociale rechtvaardigheid, maar haar behandelen, in de woorden van John Stuart Mill, als “de meest antisociale en verfoeilijke van alle passies.”

--
2021/09/hayeks-journey-1