De Matthäus Passion gedurende Semana Santa

 Alvorens ik dit mogelijk vertaal naar het Spaans, schrijf ik het hier eerst in het klad. 

Ik woon nu ca. 17 jaar in Spanje, en ik moet zeggen dat het me goed bevalt. Natuurlijk zijn er zaken die me minder goed passen, of culturele uitingen die ik niet gewend ben en nooit echt helemaal bij me horen er zijn zaken waar ik soms met enige heimwee terugdenk aan Nederland. Het "niveau" van de universiteit bijvoorbeeld. Het mythische niveau van "Delft," al is dat wellicht ook te relativeren, want de hoge rankings van de in het algemeen Noord-Europese universiteiten hebben vooral (subjectief) te maken met de grote betrokkenheid bij het bedrijfsleven en die invloed is niet altijd positief. Maar goed.

Een van de grote cultuurverschillen tussen Nederland en Spanje is dat hier het uiterlijk echt vele male belangrijker is dan het innerlijk. Maar ook dat is trouwens een generalisatie. Want dat is cultuur. Een algemene uitdrukking van hoe het in het algemeen er aan toe gaat.

Om dit cultuurverschil zichtbaar te maken kan je denken aan Pasen. Hoe ze het hier vieren en hoe het in Nederland er an toe gaat. Hier is er "la Semana Santa," met optochten waar uiterlijk vertoon centraal staat. De Heilige Maria wordt iconisch door de straten geloodst: met fluwelen handschoenen. Wij gaan elk jaar naar vrienden op de dag dat dit gebeurt en zij wonen precies boven een "Hermandad," waar deze optocht start en eindigt. Een geweldig schouwspel, ik kan niet anders zeggen. En zoals altijd in Spanje, gaat dit samen met een sociaal samenzijn waar drank, maar vooral eten niet ontbreekt. Iedereen neemt iets mee, en tegen het eind van de avond komen er enkel culinaire specialiteiten bij, want ook hier is het uiterlijk niet onbelangrijk.

Zet dat af tegen een van mijn laatste ervaringen met Pasen in Nederland, doorgebracht in een IJskoude kerk, luisterend naar de Mattheus Passion. Ik ben nauwelijks religieus opgevoed, maar met Pasen voel ik deze muziek toch net even iets anders aan. Met groot respect voor Bach luister ik naar de verschillende aria's en met enige gevoel zie ik het verhaal van Jezus aan me voorbij gaan. Als ik er over nadenk dan laat de Nederlandse variant meer religieuze indruk op me achter dan de Spaanse.

En dat is ook cultuur. Dat je op sommige momenten voelt dat dit of dat je thuis is. Met Pasen voel ik toch even dat ik Nederlander ben, of dat dat mijn culturele achtergrond is.

Ik kom hierop, omdat ik sinds kort een project aan het opstarten ben in Spanje. Dat loopt nu al enige tijd, en vandaag kreeg ik ook zo'n typische cultuur-uitspraak te horen: ja dat werkt hier niet zo, hier is die uiterlijke decoratie belangrijk. Daar let men op. Ik had langere tijd eerder al aangegeven dat bij de verkoop de nadruk moest liggen op het innovatieve idee, tezamen met de bruikbaarheid en dat je het als zodanig ook moet verkopen: het is een vaccin tegen covid-19, maar helaas is het laboratorium waar het product tot stand is gekomen niet van de aller beste (uiterlijke) kwaliteit. Maar het belangrijkste is: het vaccin is effectief!

"Toch werkt het niet zo." Het uiterlijk is hier in Spanje belangrijk. En toevallig is er iemand van marketing bij betrokken die het daadwerkelijk een Spaanse look-and-feel geeft. Niet geheel toevallig iemand die bij Macdonalds werkt. Juist een franchise waar de Spaanse variant niet te onderscheiden is van de oorspronkelijke Amerikaanse versie.. Alle BigMacs zijn identiek. Nagenoeg.

Maar bij dit product, dat toevallig een communicatief model is, juist bedoeld en bedacht om dat professionals beter communiceren door zelfkennis te vergroten die juist Binnen te vinden is, en niet Buiten, is dat toch wel een opmerkelijk punt. Misschien is het product daarom uitgevonden door een Nederlander of iemand vanuit een cultuur waar de binnenkant belangrijker is dan "de façade" er omheen.

In Spanje is het usance om de gebouwen regelmatig te onderhouden, maar ook daar geldt; de buitenkant eerst, en vaak is er dan geen geld meer over om noodzakelijk onderhoud - dat niet zichtbaar is - uit te voeren.

Toch een iets andere filosofie...

...