De olijfboom en de Lexus

Het is nogal wat ... dat Brexit-verhaal. Misschien wel een never-ending-story (doen ze het of doen ze het niet, en wanneer...?), het begin van het eind (einde van de EU want nu gaat de rest ook), of op een andere manier spannend.  En vele verklaringen volgden elkaar in de media op de afgelopen tijd. Daarbij kwam niet zelden het fenomeen Globalisatie ter sprake.

Thomas Friedman is journalist en niet te verwarren met achternaam-genoot Milton Friedman, de econoom. In zijn boek - the olive tree and the lexus beschrijft hij anno 2000 hoe hij op het idee kwam van de globalisatie als filter om zijn journalistieke opdrachten perspectief te geven.  

Hij had belangrijke werken gelezen, zoals het einde van de geschiedenis (Francis Fukuyama) en the fall and rise of great nations (Paul Kennedy), en the clash of civilisations (Samuel Huntington). "Maar," zo vond hij "geen van die topwerken verklaarde precies wat er speelde in die tijd." Het boek van Kennedy verklaarde namelijk niet waarom de VS nog steeds een leidende rol had, waarmee "the fall" nog steeds op zich liet wachten.

Juist die "decadentie" een woord dat hij zelf niet gebruikt, blijft in de VS uit omdat de VS juist kort op overheidsbemoeienis en de markt vrij spel geeft.

En die stelling is de inleiding tot zijn verhaal. De markten weten we sinds dit millennium zijn steeds meer onderling verweven en de bedrijven die op die markten regeren steeds machtiger, machtiger dan sommige regeringen. Het voorbeeld dat de journalist noemt aan het begin van het boek is Amazon.com dat om de verordening van de Duitse regering heen toch (een Engelse versie) van Mein Kampf weet te leveren aan Duitse consumenten. Duidelijker kan het niet: de globalisatie is begonnen.

Het voorgaande tijdperk was de naoorlogse koude-oorlog* waarin MUREN de economische architectuur bepaalde. Na de val van de echte muur in Berlijn in 1989 begon het tijdperk uiteen te vallen. Daarmee was er nog geen nieuw era aangebroken laat staan dat men bewust was van een nieuwe fase in de wereldorde.

Die bewustwording kwam geleidelijk. Ik denk dat nu niemand meer twijfelt aan het fenomeen Globalisatie, maar zijn we het ook eens dat met de stem voor #Brexit de eerste scheuren in het globalisatie-proces komen?

Cultuur werkt wel zo. Als 1989 de start van de globalisatie genoemd kan worden, dan zijn we nu bijna dertig jaar verder, en "krijgen we", of beter gezegd, geven we feedback op een proces dat veel eerder begon. Men wil weer muren zoals destijds, Trump wil ze op de grens met Mexico, en andere willen de buitengrens van de EU potdicht timmeren.

Het eerste voorbeeld dat Friedman aanhaalt waar de globalisatie tot problemen kan leiden is de val van hedgefund LTCM. Daaraan vooraf gaat de groei van de Aziatische tijgers zoals Thailand die op een moment in problemen komen wanneer het lenen van geld in dollars (USD) niet meer "zonder risico" is. Door de devaluatie van de Thaise Baht worden die leningen onaflosbaar en beginne de banken problemen te krijgen. Het is precies LTCM met twee Nobelprijswinnaars als toezichthouders die verkeerd wedden en met grote hefboom posities innemen die fataal eindigen. De val van LTCM is een laatste domino in een wereld die dan al onderling afhankelijk is geworden en als een virus verspreid zich de ellende.

Dit alles is nog precies voor de eerste echte grote crisis, "de dot.com" en ook nog voor de grotere crisis die volgt in 2008 / 2009. En nu zijn we dan bij Groot-Brittannië aangekomen, waar de globalisering qua omvang nog groter is (meer handel tussen economische blokken) en vooral de financiële verwevenheid tot ongekende hoogte is gestegen.

Die situatie staat natuurlijk nog niet beschreven en het boek van de Olijfboom. Waar staat deze olijfboom precies voor, en wat symboliseert de (Japanse) Lexus?

... vervolg

-- 9 feb 2017
Een voorbeeld dat ik onlangs las als tegenargument van globalisering komt van Quinoa. Dit wordt o.a. in Bolivië verbouwd en is sinds bekend is dat het medicinale werking heeft gigantisch in prijs gestegen. "Zo dat de  eigen bevolking van Bolivië het gewas niet meer kan betalen." Dat lijkt ironisch, maar geeft de bevolking van het land wel meer inkomsten waarmee ze hun importen kunnen bekostigen. Het wordt pas echt een probleem wanneer de Quinoa net als de steviaplant in handen komt van private ondernemingen zoals Monsanto (nu Bayer) en die het monopolie erop krijgen.

--
NYT (figuur) 23 februari 2017, De politiek van Trump is dan wel puur Nationalistisch, zijn eigen business past bij globalisatie.

 

-- * juni 2024. Waar komt de term Koude-oorlog vandaan? Via Niall Ferguson, kwam ik op George Orwell, die schreef in 1945:

"De afgelopen veertig of vijftig jaar hebben de heer H.G. Wells en anderen ons gewaarschuwd dat de mens het gevaar loopt zichzelf te vernietigen met zijn eigen wapens, waardoor de mieren of een andere gezellige soort de macht overneemt. Iedereen die de verwoeste steden van Duitsland heeft gezien, zal dit idee op zijn minst denkbaar vinden. Niettemin is, als we naar de wereld als geheel kijken, de trend al tientallen jaren niet in de richting van anarchie geweest, maar in de richting van het opnieuw invoeren van de slavernij. Het kan zijn dat we niet op weg zijn naar een algemene ineenstorting, maar naar een tijdperk dat even verschrikkelijk stabiel is als de slavenrijken uit de oudheid. De theorie van James Burnham is veel besproken, maar weinig mensen hebben nog stilgestaan ​​bij de ideologische implicaties ervan – dat wil zeggen, het soort wereldbeeld, het soort overtuigingen en de sociale structuur die waarschijnlijk zouden heersen in een staat die tegelijkertijd onoverwinnelijk en onoverwinnelijk was. in een permanente staat van “koude oorlog” met zijn buurlanden." (bron: https://www.orwellfoundation.com/the-orwell-foundation/orwell/essays-and-other-works/you-and-the-atom-bomb/)